Nukleüs (an atomoù) : diforc'h etre ar stummoù
Xqbot (kaozeal | degasadennoù) D r2.7.3) (Robot ouzhpennet: jv:Inti Atom |
D Bot: Migrating 81 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q37147 (translate me) |
||
Linenn 31: | Linenn 31: | ||
{{Liamm PuB|lmo}} |
{{Liamm PuB|lmo}} |
||
[[ar:نواة الذرة]] |
|||
[[az:Atom nüvəsi]] |
|||
[[bat-smg:Atuoma kondouls]] |
|||
[[be:Атамнае ядро]] |
|||
[[bg:Атомно ядро]] |
|||
[[bs:Atomsko jezgro]] |
|||
[[ca:Nucli atòmic]] |
|||
[[cs:Atomové jádro]] |
|||
[[cy:Niwclews atomig]] |
|||
[[da:Atomkerne]] |
|||
[[de:Atomkern]] |
|||
[[el:Ατομικός πυρήνας]] |
|||
[[en:Atomic nucleus]] |
|||
[[eo:Atomkerno]] |
|||
[[es:Núcleo atómico]] |
|||
[[et:Aatomituum]] |
|||
[[eu:Atomo nukleo]] |
|||
[[fa:هسته اتم]] |
|||
[[fi:Atomiydin]] |
|||
[[fiu-vro:Aadomisäsü]] |
|||
[[fr:Noyau atomique]] |
|||
[[fy:Atoomkearn]] |
|||
[[gd:Niùclas]] |
|||
[[gl:Núcleo atómico]] |
|||
[[he:גרעין האטום]] |
|||
[[hr:Atomska jezgra]] |
|||
[[ht:Nwayo]] |
|||
[[hu:Atommag]] |
|||
[[ia:Nucleo atomic]] |
|||
[[id:Inti atom]] |
|||
[[is:Frumeindakjarni]] |
|||
[[it:Nucleo atomico]] |
|||
[[ja:原子核]] |
|||
[[jv:Inti Atom]] |
|||
[[ka:ატომის ბირთვი]] |
|||
[[kk:Атом ядросы]] |
|||
[[kn:ಬೈಜಿಕ ಕೇಂದ್ರ]] |
|||
[[ko:원자핵]] |
|||
[[ku:Navok]] |
|||
[[la:Nucleus atomi]] |
|||
[[lmo:Nücli (física)]] |
|||
[[ln:Mokókóló mwa atome]] |
|||
[[lt:Atomo branduolys]] |
|||
[[lv:Atoma kodols]] |
|||
[[map-bms:Nukleus]] |
|||
[[mhr:Атом том]] |
|||
[[mk:Атомско јадро]] |
|||
[[ml:അണുകേന്ദ്രം]] |
|||
[[mn:Атомын цөм]] |
|||
[[my:နျူကလိယ]] |
|||
[[nl:Atoomkern]] |
|||
[[nn:Atomkjerne]] |
|||
[[no:Atomkjerne]] |
|||
[[nov:Nukleus]] |
|||
[[oc:Nuclèu atomic]] |
|||
[[pl:Jądro atomowe]] |
|||
[[pnb:ایٹمی نیوکلیس]] |
|||
[[pt:Núcleo atómico]] |
|||
[[qu:Iñuku huk'i]] |
|||
[[ro:Nucleu atomic]] |
|||
[[ru:Атомное ядро]] |
|||
[[sh:Atomsko jezgro]] |
|||
[[simple:Atomic nucleus]] |
|||
[[sk:Atómové jadro]] |
|||
[[sl:Atomsko jedro]] |
|||
[[sq:Bërthama e atomit]] |
|||
[[sr:Атомско језгро]] |
|||
[[stq:Atomkääden]] |
|||
[[sv:Atomkärna]] |
|||
[[sw:Nyukliasi ya atomu]] |
|||
[[ta:அணுக்கரு]] |
|||
[[th:นิวเคลียสอะตอม]] |
|||
[[tl:Atomikong nukleyus]] |
|||
[[tr:Atom çekirdeği]] |
|||
[[uk:Ядро атома]] |
|||
[[ur:جوہری نویہ]] |
|||
[[vi:Hạt nhân nguyên tử]] |
|||
[[yi:אטאמקערן]] |
|||
[[yo:Núkléù átọ̀mù]] |
|||
[[zh:原子核]] |
|||
[[zh-min-nan:Goân-chú-hu̍t]] |
Stumm eus an 4 Ebr 2013 da 14:25
An nukleüs a zo ur stroll protonoù ha neutronoù a furm « kalonenn » patrom a-vremañ an atomoù.
Hervez ar patrom-se eo kreizennet an nukleonoù (protonoù ha neutronoù) e-barzh ur volum bihan-bihan: war-dro 10-15 m eo diametr an nukleüs, e-skoaz hini an atom a zo war-dro un angström (10-10 m).
Un nukleid X a zo anezhañ un atom spisverket gant e niver mas A hag e niver atomek Z; notet e vez:
- (lenn X A, empleg eo an niver atomek).
Klotañ a ra an niver atomek Z gant an niver a brotonoù e nukleüs an nukleid, tra m'eo an niver mas kevatal da somad an niveroù a brotonoù hag a neutronoù. Dre se eo kevatal an niver a neutronoù da N = A - Z.
An nukleidoù dezho ar memes niver atomek Z a vez graet anezho izotopoù eus an elfenn a zo dezhi an niver atomek-se. Da skouer eo an hidrogen , an deuteriom D pe hag an triteriom T pe tri izotop an hidrogen.
Graet e vez izobaroù eus nukleidoù elfennoù disheñvel a zo dezho ar memes niver mas A. Da skouer ez eus izobaroù eus ar [[karbon 14|c'harbon 14] hag an nitrogen .
Mas atomek izotopek un elfenn bennak eo ar mas a glot gant NA nukleid eus ar memes izotop. NA eo niver Avogadro. Dre dermenadur ez eo an niver a atomoù a vez e-barzh 12 gramad eus izotop 12 ar c'harbon:
- NA = 12 / (mas ) (war-dro 6,022 04×1023 mol-1
Mas atomek un elfenn gimiek bennak eo keidenn liveet masoù atomek e izotopoù naturel. Elfennoù kimiek 'zo o deus izotopoù radioaktivel dezho periodennoù hir-tre, ha dre se ec'h emdro o mas atomek e-pad prantadoù hir-tre e-giz oadvezhioù geologel.
Emañ kont evel se gant an uraniom.
Gwelet ivez
Liammoù diavaez
- SCK.CEN Centre d'étude de l'Energie Nucléaire (Kreizenn studi an Energiezh Nukleel) Mol, Belgia