Metro : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet

Inline

Stumm eus an 7 Gwe 2012 da 08:25

Kae arsav-metro *Shinjuku* e Tokyo (Japan)

Ur metro (diwar ar galleg métropolitain) a zo un araez treuzdougen kêr. Lusket e vez gan tredan, ha staliet e vez dindan douar peurliesañ. Evit mont e-barzh ar metro e rank ar veajourien paeañ o ziked.

Istor

Ar metro kentañ a voe hini Londrez, anvet e oa Metropolitan Railway (hiziv an deiz ez eo anvet London Underground), krouet e 1863. Pa voe krouet e veze lusket gant marc'hoù-du. Hervez Christian Wolmar e voe Charles Pearson lusker ar metro e Londrez en un destenn savet gantañ e 1845, ha mur a raktres heñvel a skoazellas er bloavezhioù da-heul^[1].

Diviz lakaat sevel ar metro e Londrez a voe kemeret gant izili ar c'huzul-kêr, rak fellout a rae dezho lakaat un termen d'ar c'hudennoù tremeniri a save ingal, dre ma oa 2,5 million a dud war un dachenn 90 km² gorread dezhi ha dre ma oa kalz a straedoù bihan troidellek ivez e Londrez. An troc'had kentañ a oa 6,5 km hirder dezhañ, eus Farringdon Street da Baddington. Hent-riboul ar metro-se a voe ur c'hlaz goloet. Daoust ma save kudennoù a-fet aveliñ abalamour d'an aezhenn e reas berzh ar metro, ha buan e voe divizet ouzhpennañ linennoù all.

E 1890 e voe digoret al linenn metro gentañ a ya en-dro gant tredan, ha neuze e voe diskoulmet kudenn an aezhenn. Staliet e voe an tredan en holl linennoù metro Londrez etre 1890 ha 1900. War an douar bras ez eo en Istanbul ma voe krouet ar metro kentañ, e 1871. Da-heul e voe krouet hini Budapest (1896) ha hini Vienna (1898). Linenn gentañ metro Pariz (lusket dre dredan kerkent ha krouet) a voe digoret e 1900, da-geñver an Diskouezadeg Hollvedel. E 1913 e voe digoret metro Buenos Aires. Ar metro kentañ en hanterzouar su e voe.

E penn-kentañ ar bloavezhioù 1980 e voe ijinet metroioù emlusk ha bihan. N'eus blenier ebet enno. Evel da skouer ar VAL e Lille e 1983, Tolosa (1993) ha hini Roazhon e 2002.

Niver a veajoù er metro dre vloavezh (2006)

metro Tokyo : 2,9 miliard
metro Moskva : 2,6 miliard
metro New York : 1,5 miliard
metro Seoul : 1,5 miliard
metro Mec'hiko : 1,4 miliard
metro Pariz : 1,4 miliard
metro Londrez : 971 milion
metro Ōsaka : 880 milion
metro Hong Kong : 867 milion
metro Sankt-Peterbourg : 810 milion^[2].
metro Madrid : 686 milion

Ar metroioù koshañ

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

des métros

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Notennoù

↑ Christian Wolmar, The Subterranean Railway, page 8
↑ National Geographic Frañs, miz Du 2008
↑ Er-maez e voe savet al linenn gentañ, ha hini gentañ dindan douar a voe digoret e 1904.
↑ Ul linenn er-maez e oa.
↑ Geo Niv. 207 miz Mae 1996 p. 164

Liammoù diavaez

Patrom:Lien AdQ Patrom:Lien AdQ Patrom:Lien BA Patrom:Lien BA

[1] Christian Wolmar, The Subterranean Railway, page 8

[2] National Geographic Frañs, miz Du 2008

[3] Er-maez e voe savet al linenn gentañ, ha hini gentañ dindan douar a voe digoret e 1904.

[4] Ul linenn er-maez e oa.

[5] Geo Niv. 207 miz Mae 1996 p. 164

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linenn 76: / Linenn 76: @@
 [[de:U-Bahn]]
 [[el:Μετρό]]
-[[en:Metro (rail transport)]]
+[[en:Rapid transit]]
 [[eo:Metroo]]
 [[es:Metro (sistema de transporte)]]