Sumer

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ. 

Penn Gudea, priñs Lagash. Dioritenn, Telloh (Kêr gozh Girsu), war-dro 2120 a-raok J.-K.

Sumer (eus an Akkadeg Šumeru; Sumereg 𒆠𒂗𒂠 Ki-en-ĝir₁₅, da lâret eo "Bro an aotronez sevenaet" pe "bro c'henidik") a oa ur sevenadur hag ur vro istorel eus kreisteiz Mezopotamia, da lavaret eo Su Irak hiziv, da vare ar C'halkoliteg hag Henoadvezh an arem. Ar Sumeridi a reer eus hec'h annezidi.

Bleuniet he deus ar sevenadur-se eus kentañ trevadenn Eridu e-doug Prantad Obeid (fin ar VI milved a-raok J.K.) betek prantad Uruk (IV milved), prantad an tierniezhioù arkaek (III milved) ha kresk galloud Babilonia e deroù an eil milved. Ar c'hentañ sevenadur kêr gwirion a zo anezhi. Ijinet e oa un doare skrivañ dibar gant ar Sumeridi, ar skritur gennheñvel, hag ar sevenadur-se a verk eta diwezh ar ragistor er Reter-Nesañ ha deroù an Henamzer eno. Kavet ez eus bet kalz a destennoù miret mat war dablezennoù pri a ro dimp an tu da anavout gwell ar vro-se Ne hañval ket bezañ ur sevenadur semitek e-keñver e yezh, ar sumereg. .

Kudenn orin ar Sumeridi

Seblantout a ra e teuas sevenadur Sumer war-wel a-daol hag ur framm kêrioù bihan staliet mat ganti dija. E-kerzh e diorroadur e weler hini ar skritur hag ar savouriezh. Ken prim e weler an diorroadurioù e soñj an arkeologourien e c'hellfe sevenadur Sumer bezañ bet degaset eus ul lec'h all, gant alouberien da skouer. Kinniget eo bet ar Reter (Iran pe pelloc'h) ha ivez e enez Bahrein evel o lec'h orin.
Pa oa kavet tablezennoù pri raksumerek e 1961 e Tartaria (Roumania), deiziataet eus war-dro 6000 kent Jezuz-krist, e oa bet kinniget al lec'h-se ivez.

Keodedoù-Stad

Kartenn eus Keodedoù-Stad Sumer

Er IV milved kent J.K. e oa rannet Sumer etre un dousennad Keodedoù-Stad dizalc'h, bevennet gant kanolioù ha mein-bonn. Kavout a raed e pep hini un templ bras gouestlet d'an doue pe d'an doueez a oa he fatrom(ez) ha renet e oant gant pep a veleg gouarner (ensi) pe a roue (lugal) liammet a dost gant lidoù relijius ar geoded.

Ar pemp keoded "kentañ" e lecc'h m'o dije renet rouanez ar prantad a-raok an tierniezhioù ; Eridu (Tell Abu Shahrain) Bad-tibira (Tell al-Madain moarvat) Larsa (Tell as-Senkereh) Sippar (Tell Abu Habbah) Shuruppak (Tell Fara) Keodedom bras all : Uruk (Warka) Kish (Tell Uheimir & Ingharra) Ur (Tell al-Muqayyar) Nippur (Afak) Lagash (Tell al-Hiba) Girsu (Tello or Telloh) Umma (Tell Jokha) Hamazi 1 Adab (Tell Bismaya) Mari (Tell Hariri) 2 Akshak 1 Akkad 1 Isin (Ishan al-Bahriyat) (1Lec'h diasur) (2Ur geoded a-gostez e norzh Mezopotamia)

Keodedoù bihan (eus ar su d'an norzh): Kuara (Tell al-Lahm) Zabala (Tell Ibzeikh) Kisurra (Tell Abu Hatab) Marad (Tell Wannat es-Sadum) Dilbat (Tell ed-Duleim) Borsippa (Birs Nimrud) Kutha (Tell Ibrahim) Der (al-Badra) Eshnuna (Tell Asmar) Nagar (Tell Brak) 2 (2Ur geoded a-gostez e norzh Mezopotamia)