Deiktelezh : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet

Inline

Stumm eus an 7 Meu 2007 da 19:01

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.

Implijet e vez an termen yezhoniel deiktelezh (saoz.: deixis, diwar ar gresianeg: δειξις "diswel, ober dave") evit komz eus un doare ezoforiezh pa ra dave elfennoù yezh zo en ur skrid d'ur gwirvoud er-maez eus ar skrid, da lâret eo e ranker kompren da biv pe da betra e ra dave un elfenn bennak a-drugarez d'ar c'henarroud, anvet an origo, da skouer:

P'emañ Yannig o kaozeal, pa implij ar raganv gour "me" emañ oc'h ober dave dezhañ e-unan ("me" = "Yannig") o vezañ Yannig an origo en degouezh-mañ, met pa implij Katellig an hevelep termen eo evit ober dave dezhi hec'h-unan ("me" = "Katell"), Katell o an origo ar wezh-mañ neuze.

Seurt gerioù ma rankont bezañ komprenet petra eo o origo (da biv pe da betra e raent dave e degouzh pe degouezh) dre dielfennañ ar c'henarroud kentoc'h evit elfennoù all er skrid e-unan a vez graet "gerioù deiktel" pe "elfennoù deiktel" oute.

Peurliesañ e vez rummataet ar pro-stummoù e-touez an elfennoù deiktel, en o zouez ar gourioù personel ("me", "te", "eñ", "hi"...) pe c'hoazh elfennoù all hag a dalvez d'ober dave da lec'hioù ("amañ", "ac'halese", "avamañ"...) pe amzerioù ("war-lerc'h", "bremañ"...) hag ivez an rannigoùigoù diskwel ("-mañ", "-se", "-hont", "-hen")

Meur a doare deiktelezh ez eus, rummataet evel-hen:

Deiktelezh personel (saoz. person deixis): gwelit gourioù personel

Deiktelezh prezegennel (saoz. discourse deixis): pa reer dave d'ar brezegenn (skrid) hec'h-unan, da skouer "Gwelit ar Mellad 8.4", da lâret eo "Gwelit ivez Mellad 8.4 eus ar skrid-mañ" (ar brezegenn = "ar skrid-mañ")

Deiktelezh heverk (saoz. switch reference): is a type of discourse deixis, and a grammatical feature found in some languages, which indicates whether the argument of one clause is the same as the argument of the previous clause. In some languages this is done through same subject markers and different subject markers. In the translated example "John punched Tom, and left-[same subject marker]," it is John who left, and in "John punched Tom, and left-[different subject marker]," it is Tom who left

Deiktelezh kenhoal (saoz. empathetic deixis): pa vez implijet elfennoù deiktel evit diskwel pegen tost pe pegen pell en em sant an hini a zo o komz e-keñver an daveenn p'emañ o koaz diwar e benn

Deiktelezh lec'hiañ (saoz. spatial deixis): pa reer dave da lec'hiadur un dra bennak hervez al lec'n m'en em gav an hini a gomz. Seurt elfennoù deiktel a c'hell bezañ a-dost ("amañ"), na dost na bell ("aze") pe a-bell ("ahont"). Bez' e c'hell origo un elfenn deiktel lec'hiañ bezañ gronnet (saoz.: bounded) pa re dave d'ul lec'hiadur resis, da skouer "er voest", pe amc'hronnet (saoz. unbounded) p'emañ dispis lec'hiadur resis an origo, da skouer "du-hont".

Deiktelezh sokial (saoz. social deixis): pa vez implijet elfennopù deiktel resis evit merkañ renk sokial an daveennoù p'emeur o kaozeal diwar o fenn, da skouer an diforc'h etre "te" ha "c'hwi" (unander) e brezhoneg. Bez' e c'hell seurt elfennoù deiktel bezañ keñverel (saoz. relative) pa tibaber ar stumm resis o terc'hel kont ouzh renk sokial an hini a zo o komz e-keñver an hini ma reer dave outañ, da skouer implij pe peurvoudel (saoz. absolute) pa vez implijet ur stumm resis atav evit ober dave d'unan benak hervez e renk hep derc'hel kont eus renk sokial an hini a zo o komz.

Deiktelezh amzerel (saoz. time deixis): pa reer dave d'ur prantad amzer hag a rank bezañ komprenet c'henarroud elfennoù amzerel all, peurliesañ an amzer p'emeur o komz, da skouer "bremañ", "emberr" hag ivez implij amzerioù ar verboù

Gwelet ivez

@@ Linenn 7: / Linenn 7: @@
 Seurt gerioù ma rankont bezañ komprenet petra eo o ''origo'' (da biv pe da betra e raent dave e degouzh pe degouezh) dre dielfennañ ar c'henarroud kentoc'h evit elfennoù all er skrid e-unan a vez graet "gerioù deiktel" pe "elfennoù deiktel" oute.
+Peurliesañ e vez rummataet ar [[:en:Pro-form|pro-stummoù]] e-touez an elfennoù deiktel, en o zouez ar [[Gour (yezhadur)|gourioù personel]] ("me", "te", "eñ", "hi"...) pe c'hoazh elfennoù all hag a dalvez d'ober dave da lec'hioù ("amañ", "ac'halese", "avamañ"...) pe amzerioù ("war-lerc'h", "bremañ"...) hag ivez an rannigoùigoù diskwel ("-mañ", "-se", "-hont", "-hen")
-[[Pro-form]]s are generally considered to be deictics, but a finer distinction is often made between [[grammatical person|personal]] pro-forms such as ''I'', ''you'', and ''it'' (commonly referred to as [[personal pronouns]]) and pro-forms that refer to places and times such as ''now'', ''then'', ''here'', ''there''. In most texts, the word ''deictic'' implies the latter but not necessarily the former. (In philosophical logic, the former and latter are collectively called ''indexicals''.)
 Meur a doare deiktelezh ez eus, rummataet evel-hen:
@@ Linenn 21: / Linenn 21: @@
 *[[Deiktelezh lec'hiañ]] (saoz. ''spatial deixis''): pa reer dave da lec'hiadur un dra bennak hervez al lec'n m'en em gav an hini a gomz. Seurt elfennoù deiktel a c'hell bezañ a-dost ("''amañ''"), na dost na bell ("''aze''") pe a-bell ("''ahont''"). Bez' e c'hell ''origo'' un elfenn deiktel lec'hiañ  bezañ '''''gronnet''''' (saoz.: ''bounded'') pa re dave d'ul lec'hiadur resis, da skouer "er voest", pe '''''amc'hronnet''''' (saoz. ''unbounded'')  p'emañ dispis lec'hiadur resis an ''origo'', da skouer "du-hont".
-*[[Deiktelezh sokial]] (saoz. ''social deixis''): pa vez implijet elfennopù deiktel resis evit merkañ renk sokial an daveennoù p'emeur o kaozeal diwar o fenn, da skouer an diforc'h etre "te" ha "c'hwi" (unander) e [[brezhoneg]]. Relational social deixis is where the form of word used indicates the relative social status of the addressor and the addressee. For example, one pro-form might be used to address those of higher social rank, another to address those of lesser social rank, another to address those of the same social rank. By contrast, absolute social deixis indicates a social standing irrespective of the social standing of the speaker. Thus, village chiefs might always be addressed by a special pro-form, regardless of whether it is someone below them, above them or at the same level of the social hierarchy who is doing the addressing
+*[[Deiktelezh sokial]] (saoz. ''social deixis''): pa vez implijet elfennopù deiktel resis evit merkañ renk sokial an daveennoù p'emeur o kaozeal diwar o fenn, da skouer an diforc'h etre "te" ha "c'hwi" (unander) e [[brezhoneg]]. Bez' e c'hell seurt elfennoù deiktel bezañ '''''keñverel''''' (saoz. ''relative'') pa tibaber ar stumm resis o terc'hel kont ouzh renk sokial an hini a zo o komz e-keñver an hini ma reer dave outañ, da skouer implij pe '''''peurvoudel''''' (saoz. ''absolute'') pa vez implijet ur stumm resis atav evit ober dave d'unan benak hervez e renk hep derc'hel kont eus renk sokial an hini a zo o komz.
 *[[Deiktelezh amzerel]] (saoz. ''time deixis''):  pa reer dave d'ur prantad amzer hag a rank bezañ komprenet c'henarroud elfennoù amzerel all, peurliesañ an amzer p'emeur o komz, da skouer "bremañ", "emberr" hag ivez implij [[Amzer (yezhoniezh)|amzerioù]] ar [[Verb|verboù]]