Ludovico Ariosto : diforc'h etre ar stummoù
D r2.7.1) (Robot ouzhpennet: scn:Luduvicu Ariostu |
Xqbot (kaozeal | degasadennoù) D r2.7.3) (Robot ouzhpennet: an:Ludovico Ariosto; Kemm dister |
||
Linenn 1: | Linenn 1: | ||
[[ |
[[Restr:Ludovico Ariosto 2.jpg|thumb|280px|Ariosto, poltredet gant [[Tizian]]]] |
||
[[ |
[[Restr:Vincenzo Catena 016 detail.jpg|thumb|260px|''Ariosto,'' en un daolenn ''Madonna gant ar sent Jozeb, Yann, Catarina Sienna, Loeiz Toloza ha Lodovico Ariosto'', gant [[Vincenzo Catena]], 1512, Berlin]] |
||
'''Ludovico Ariosto''' , ganet d'an [[8 a viz Gwengolo]] |
'''Ludovico Ariosto''' , ganet d'an [[8 a viz Gwengolo]] 1474 e [[Reggio Emilia]], ha marvet d'ar [[6 a viz Gouhere]] 1533 e [[Ferrara]], a oa ur barzh [[italianek]], brudet evel oberour ar [[meurgan]] [[Orlando furioso]]. [[Alfonso Iañ d'Este]], dug Ferrara, a oa e warezour. |
||
==E vuhez== |
== E vuhez == |
||
A renk uhel e oa e dud, met dibeadra a-walc'h. Un deskadurezh vat en doa nemet keuz en doa ne ouie ket [[gregach]] (tre evel [[Macchiavelli]]). Abred e rankas ober war-dro deskadurezh e vreudeur ha c'hoarezed ha n'hallas ket tremen kement a amzer ha ma karje bezañ graet o studiañ hag o skrivañ barzhoniezh. <br /> |
A renk uhel e oa e dud, met dibeadra a-walc'h. Un deskadurezh vat en doa nemet keuz en doa ne ouie ket [[gregach]] (tre evel [[Macchiavelli]]). Abred e rankas ober war-dro deskadurezh e vreudeur ha c'hoarezed ha n'hallas ket tremen kement a amzer ha ma karje bezañ graet o studiañ hag o skrivañ barzhoniezh. <br /> |
||
En [[1504]] |
En [[1504]] e krogas da labourat evit ar c'hardinal [[Ippolito d'Este]], mab da [[dug Ferrara]], ha meur a gannadiezh a reas davet ar pab [[Jul II]]. Ne fellas ket dezhañ heuilhañ e vestr da [[Hungaria]] avat, ha servij a reas e vreur [[Alfonso d'Este]], dug [[Ferrara]], neuze. |
||
Roet e voe dezhañ ar garg a c'houarnour e [[Garfagnana]], ur c'hornad meneziek eus [[Toskana]], a oa etre daouarn forbaned ha laeron. En em dennañ a reas mat eus e labour, ha mont neuze war e leve gant e serc'h hag e vab da Ferrara, ma weler e di c'hoazh. |
Roet e voe dezhañ ar garg a c'houarnour e [[Garfagnana]], ur c'hornad meneziek eus [[Toskana]], a oa etre daouarn forbaned ha laeron. En em dennañ a reas mat eus e labour, ha mont neuze war e leve gant e serc'h hag e vab da Ferrara, ma weler e di c'hoazh. |
||
[[ |
[[Restr:Mauriziano ingresso reggio emilia.jpg|thumb|left|An ti ma voe ganet Ariosto]] |
||
==E oberenn== |
== E oberenn == |
||
A-hed e vuhez kargad ne ehanas ket Ariosto da labourat war e bennoberenn [[Orlando furioso]], ur barodienn soutil eus ar barzhonegoù marc'heien, kinniget evel un heuliad da oberenn |
A-hed e vuhez kargad ne ehanas ket Ariosto da labourat war e bennoberenn [[Orlando furioso]], ur barodienn soutil eus ar barzhonegoù marc'heien, kinniget evel un heuliad da oberenn [[Matteo Maria Boiardo]], ''[[Orlando Innamorato]]''. |
||
Teir c'haoz veur zo enni: |
Teir c'haoz veur zo enni: |
||
*ar brezel etre [[Karl Veur]] hag ar [[Sarazined]], |
* ar brezel etre [[Karl Veur]] hag ar [[Sarazined]], |
||
*follentez [[Orlando]] ([[Rollant]], [[niz]] Karl Veur) a zo orgedet ouzh [[Angelica]], |
* follentez [[Orlando]] ([[Rollant]], [[niz]] Karl Veur) a zo orgedet ouzh [[Angelica]], |
||
*karantezioù [[Roger]] ha |
* karantezioù [[Roger]] ha [[Bradamante]], hendadoù ijinet d'an Tiegezh Este, hago eured . |
||
46 kan zo el levr, anezho gwerzennoù bodet e pozioù eizh gwerzenn (''stanza''), ha mesket enne kriz ha fentus, dave enne da sevenadur Europa, adalek Homeros betek romantoù atr Grennamzer. |
46 kan zo el levr, anezho gwerzennoù bodet e pozioù eizh gwerzenn (''stanza''), ha mesket enne kriz ha fentus, dave enne da sevenadur Europa, adalek Homeros betek romantoù atr Grennamzer. |
||
Linenn 78: | Linenn 78: | ||
=== Troidigezhioù e galleg === |
=== Troidigezhioù e galleg === |
||
Ne veneger nemet an embannadurioù [[divyezhek]], abalamour m'emañ ar skrid er yezh orin e-barzh. Ar re c'hallek en o hed a gavor er wikipedia gallek. |
Ne veneger nemet an embannadurioù [[divyezhek]], abalamour m'emañ ar skrid er yezh orin e-barzh. Ar re c'hallek en o hed a gavor er wikipedia gallek. |
||
*Meur a embannadur gallek e komz-plaen zo bet adal ar XVIvet kantved. |
* Meur a embannadur gallek e komz-plaen zo bet adal ar XVIvet kantved. |
||
*''[[Roland furieux]]'', embannadur divyezhek gant André Rochon, 4 levrenn, Les Belles Lettres, 1998-2002. |
* ''[[Roland furieux]]'', embannadur divyezhek gant André Rochon, 4 levrenn, Les Belles Lettres, 1998-2002. |
||
==Lennadurezh== |
== Lennadurezh == |
||
* Robert Durling, ''The figure of the poet in Renaissance epic'', Cambridge, MA: Harvard University Press, 1965. |
* Robert Durling, ''The figure of the poet in Renaissance epic'', Cambridge, MA: Harvard University Press, 1965. |
||
* Charles P. Brand, ''Ludovico Ariosto : a preface to the 'Orlando furioso''', Edinburgh: Edinburgh University Press, 1974. |
* Charles P. Brand, ''Ludovico Ariosto : a preface to the 'Orlando furioso''', Edinburgh: Edinburgh University Press, 1974. |
||
Linenn 101: | Linenn 101: | ||
* [http://mlq.dukejournals.org/cgi/reprint/66/1/1?ssource=mfc&rss=1 Daniel Javitch, The Poetics of Variatio in Orlando Furioso.pdf] |
* [http://mlq.dukejournals.org/cgi/reprint/66/1/1?ssource=mfc&rss=1 Daniel Javitch, The Poetics of Variatio in Orlando Furioso.pdf] |
||
* The Online medieval & Classical Library (OMACL): [http://omacl.org/Orlando/1-2canto.html Orlando Furioso: Canto 1 & Canto 2] |
* The Online medieval & Classical Library (OMACL): [http://omacl.org/Orlando/1-2canto.html Orlando Furioso: Canto 1 & Canto 2] |
||
[[Rummad:Barzhed Italia]] |
[[Rummad:Barzhed Italia]] |
||
[[an:Ludovico Ariosto]] |
|||
[[ar:لودوفيكو أريوستو]] |
[[ar:لودوفيكو أريوستو]] |
||
[[az:Ludoviko Ariosto]] |
[[az:Ludoviko Ariosto]] |
Stumm eus an 15 Mez 2012 da 17:40
Ludovico Ariosto , ganet d'an 8 a viz Gwengolo 1474 e Reggio Emilia, ha marvet d'ar 6 a viz Gouhere 1533 e Ferrara, a oa ur barzh italianek, brudet evel oberour ar meurgan Orlando furioso. Alfonso Iañ d'Este, dug Ferrara, a oa e warezour.
E vuhez
A renk uhel e oa e dud, met dibeadra a-walc'h. Un deskadurezh vat en doa nemet keuz en doa ne ouie ket gregach (tre evel Macchiavelli). Abred e rankas ober war-dro deskadurezh e vreudeur ha c'hoarezed ha n'hallas ket tremen kement a amzer ha ma karje bezañ graet o studiañ hag o skrivañ barzhoniezh.
En 1504 e krogas da labourat evit ar c'hardinal Ippolito d'Este, mab da dug Ferrara, ha meur a gannadiezh a reas davet ar pab Jul II. Ne fellas ket dezhañ heuilhañ e vestr da Hungaria avat, ha servij a reas e vreur Alfonso d'Este, dug Ferrara, neuze.
Roet e voe dezhañ ar garg a c'houarnour e Garfagnana, ur c'hornad meneziek eus Toskana, a oa etre daouarn forbaned ha laeron. En em dennañ a reas mat eus e labour, ha mont neuze war e leve gant e serc'h hag e vab da Ferrara, ma weler e di c'hoazh.
E oberenn
A-hed e vuhez kargad ne ehanas ket Ariosto da labourat war e bennoberenn Orlando furioso, ur barodienn soutil eus ar barzhonegoù marc'heien, kinniget evel un heuliad da oberenn Matteo Maria Boiardo, Orlando Innamorato.
Teir c'haoz veur zo enni:
- ar brezel etre Karl Veur hag ar Sarazined,
- follentez Orlando (Rollant, niz Karl Veur) a zo orgedet ouzh Angelica,
- karantezioù Roger ha Bradamante, hendadoù ijinet d'an Tiegezh Este, hago eured .
46 kan zo el levr, anezho gwerzennoù bodet e pozioù eizh gwerzenn (stanza), ha mesket enne kriz ha fentus, dave enne da sevenadur Europa, adalek Homeros betek romantoù atr Grennamzer.
En 1516 e voe graet an embannadur kentañ, 40 kan ennañ, met ne baouezas ket da labourat war e skrid, hag e 1532 e voe un embannadur kresket gant 46 kan.
Oberennoù
Troidigezhioù e galleg
Ne veneger nemet an embannadurioù divyezhek, abalamour m'emañ ar skrid er yezh orin e-barzh. Ar re c'hallek en o hed a gavor er wikipedia gallek.
- Meur a embannadur gallek e komz-plaen zo bet adal ar XVIvet kantved.
- Roland furieux, embannadur divyezhek gant André Rochon, 4 levrenn, Les Belles Lettres, 1998-2002.
Lennadurezh
- Robert Durling, The figure of the poet in Renaissance epic, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1965.
- Charles P. Brand, Ludovico Ariosto : a preface to the 'Orlando furioso', Edinburgh: Edinburgh University Press, 1974.
- Daniel Javitch, ‘Cantus interruptus in the “Orlando Furioso”’, Modern language notes, 95 (1980), 66-80.
- Albert R. Ascoli, Ariosto's bitter harmony : crisis and evasion in the Italian renaissance, Princeton: Princeton University Press, 1987.
- Michel Orcel, Le statut de la fureur et A propos d'un tercet de l'Arioste in Italie obscure, Belin, Paris, 2001.
- Daniel Javitch, 'The Poetics of Variatio in Orlando Furioso', Modern Language Quarterly, 2005, 66(1): 1-20.
- Giuseppe Sangirardi, Ludovico Ariosto, Firenze: Le Monnier, 2006.
- Giulio Ferroni, Ludovico Ariosto, Roma: Salerno Editrice, 2008.
- Stefano Jossa, Ariosto, Bologna: il Mulino, 2009.
Liammoù diavaez
- Oberennoù gant Ludovico Ariosto e Project Gutenberg
- Ludovico Ariosto's works: text, concordances and frequency lists
- LitWeb: Ludovico Ariosto
- Daniel Javitch, The Poetics of Variatio in Orlando Furioso.pdf
- The Online medieval & Classical Library (OMACL): Orlando Furioso: Canto 1 & Canto 2