Félix Lope de Vega : diforc'h etre ar stummoù

Eus Wikipedia
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D r2.7.1) (Robot ouzhpennet: diq:Lope de Vega
Luckas-bot (kaozeal | degasadennoù)
D r2.7.1) (Robot ouzhpennet: oc:Lope de Vega
Linenn 383: Linenn 383:
[[nn:Lope de Vega]]
[[nn:Lope de Vega]]
[[no:Lope de Vega]]
[[no:Lope de Vega]]
[[oc:Lope de Vega]]
[[pl:Lope de Vega]]
[[pl:Lope de Vega]]
[[pt:Félix Lope de Vega]]
[[pt:Félix Lope de Vega]]

Stumm eus an 15 C'hwe 2012 da 10:29

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ
Poltred Lope de Vega «No quiso la lengua castellana que de casado a cansado hubiese más de una letra de diferencia».

«El amor tiene fácil la entrada y difícil la salida».

«Pero con una cosa me contento; que aunque pueda quitarme la esperanza, no me puede quitar el pensamiento».

«Lo que cuenta no es mañana, sino hoy. Hoy estamos aquí, mañana tal vez nos hayamos marchado».

«Ni el rey comería... si el labrador no labrase».

Entiendo lo que me basta
y solamente no entiendo
cómo se sufre a sí mismo
un ignorante soberbio.
De cuantas cosas me cansan
fácilmente me defiendo;
pero no puedo guardarme
de los peligros de un necio.
{Él dirá que yo lo soy,
pero con falso argumento,
que humildad y necedad
no caben en un sujeto.

—Félix Lope de Vega y Carpio


Lope de Vega (pe Félix Lope de Vega y Carpio pe Lope Félix de Vega Carpio) (25 a viz Du 156227 a viz Eost 1635) a oa ur barzh ha dramaour spagnol, unan eus ar re vrasañ er C'hantved Aour spagnol, hag unan eus ar skrivagnerien er bed o deus lezet un oberenn builh. Skrivet en dije 1500 a bezhioù-c'hoari (1.800 hervez Juan Pérez de Montalbán), met n'anavezer nemet 425 anezho, hep menegiñ an oberennoù all (3000 sonedenn, 3 romant, 4 romantig, 9 meurgan, etc.). Koulskoude e teu da eil e renk el lennegezh spagnolek, war-lerc'h Cervantes ha n'eo ket ken fetis e oberenn, hag a reas anezhañ Fénix de los ingenios ha Monstruo de la Naturaleza . Nevesaat a reas ar c'hoariva spagnolek en ur mare ma terede an engroezioù da welout an abadennoù. Evel re Tirso de Molina ha Calderón de la Barca e talc'h e oberennoù da vout c'hoariet . Mignon e oa da Quevedo ha da Juan Ruiz de Alarcón, enebour da Góngora, tra ma vage Miguel de Cervantes gwarizi outañ. Ken souezhus ha ken souezhus e voe e oberenn hag e vuhez .

E vuhez

E yaouankiz

Ganet e oa Lope de Vega e Madrid. Dont a rae e dud eus Valle de Carriedo e Cantabria, hag e dad Félix de Vega a oa broder. Eus e vamm , Francisca Fernández Flórez, ne ouzer netra. Gouzout a reer avat e oa bet e dad o chom e Valladolid ur pennadig a-raok dont da Vadrid e 1561, sachet gant al lez nevez staliet eno. Lavarout a raio Lope de Vega diwezhatoc'h e oa deuet e dad da Vadrid dre garantez ouzh ur vaouez hag e oa bet tennet he skilfoù gant an hini a oa deuet da vezañ e vamm. Engehentet e vije bet Lope evel frouezh an emgav-se, ha ganet e vije diwar ar warizi a vo kaoz anezhi kement en e c'hoariva.

Deskiñ buan a rae en vihan, lenn a rae latin koulz ha kastilhaneg pa ne oa nemet pemp bloaz, ha krog dija da sevel gwerzennoù. Ha da zaouzek, emezañ, e skrive komediennoù. (Yo las componía de once y doce años / de a cuatro actos y de a cuatro pliegos / porque cada acto un pliego contenía). E gomedienn gentañ, kollet hiriv, a vije bet anvet El verdadero amante.
Daremprediñ a rae skol ar barzh ha soner Vicente Espinel, en Madrid, hag anaoudegezh en do outañ atav, evel er sonedenn: Aquesta pluma, célebre maestro / que me pusisteis en las manos, cuando / los primeros caracteres firmando / estaba, temeroso y poco diestro...
Kenderc'hel a reas gant ar studi gant ar Jezuited, en ur skol a zeuas da vout ar c'h-Colegio Imperial e 1574.

Los cartapacios de las liciones me servían de borradores para mis pensamientos, y muchas veces las escribía en versos latinos o castellanos. Comencé a juntar libros de todas letras y lenguas, que después de los principios de la griega y ejercicio grande de la latina, supe bien la toscana, y de la francesa tuve noticia... (La Dorotea, IV)

E-pad pevar bloaz (1577-1581) e voe skoliet e Skol-veur Alcalá de Henares, met ne voe ket loreet. Abalamour d'e vuhez diroll ha d'e emzalc'h merc'hetaer ne oa ket graet evit ar velegiezh. Neuze e paouezas e vadoberourien da arc'hantañe studioù. Peogwir ne dapas ket e vachelouriezh e rankas gounit e vara ha labourat evel sekretour gant noblañsed pe skrivañ pezhioù diouzh an degouezh . En 1583 ez eas da vartolod ar morlu hag en em gannañ a reas en emgann an Isla Terceira dindan urzhioù un den hag a vo mignon bras dezhañ, Álvaro de Bazán, markiz Santa Cruz de Mudela. Ur pennad goude e vo dediet ur pezh gantaén da vab ar markiz.

Harlu

Yezhadur a studias ha jedoniezh en Academia Real (Akademiezh Roueel), ha sekretour e voe gant Markiz an Navas; met netra ne oa an holl drevelloù-se e-skoaz e zarempredoù gant ar merc'hed. Elena Osorio e oa e garantez vras kentañ, ar "Filis" a gaver en e werzennoù, dispartiet ma oa diouzh he fried , an aktour Cristóbal Calderón; Lope a baee anezhi gant pezhioù-c'hoari evit kompagnunezh tad e serc'h, an aozer pezhioù-c'hoariJerónimo Velázquez. En 1587 e asantas Elena da zimeziñ gant un den a renk uhel, Francisco Perrenot Granvela, niz d'ar c'hardinal galloudus Granvela. Ha Lope de Vega dipitet ha da lakaat skignañ enep dezhi ha d'he ziegezh un toullad flemmskridoù:

Una dama se vende a quien la quiera
en almoneda está. ¿Quieren compralla?
Su padre es quien la vende, que, aunque calla,
su madre la sirvió de pregonera...
(Un itron en em werzh da neb a fell dezhañ he c'haout
Da werzhañ emañ. He frenañ a garfec'h?
He zad an hini he gwerzh, ha hi digomz,
He mamm a zo hucherez er werzh).

Kement-se a zo dispaket gantañ en e bezh-c'hoari Belardo furioso hag en un toullad sonedennoù ha barzhonegoù a voe kaoz dezhañ da vezañ kaset d'ar vac'h. Peogwir e adc'hreas kemend-all e voe ur prosez all, hag e voe harluet eizh vloaz eus al Lez, ha daou eus Rouantelezh Castilla, gant gourdrouz da vezañ lakaet d'ar marv ma ne sente ket ouzh urzh-harlu ar varnerien.
Bloavezhioù diwezhatoc'h e vo kounaet gantañ e garantezioù gant Elena Osorio en e romant e divizoù ("acción en prosa" emezañ) La Dorotea. A-benn neuze e kare Isabel de Alderete y Urbina, ha dimeziñ ganti a reas d'an 10 a viz Mae 1588 goude skrapañ anezhi gant hec'h asant. En e werzennoù e ra "Belisa" anezhi, hervez hec'h anagram.
D'an 29 a viz Mae er memes bloaz end-eeun e klaskas adskoulmaén gant ar vicher soudard, ha mont a reas da vartolod war ur galion, anvet San Juan , Gran Armada. Da-geñver an distro-se d'e vicher gozh e skrivas ur meurgan e doare Ludovico Ariosto: La hermosura de Angélica, chomet divrud. E miz Kerzu 1588 e tistroas goude faezhidigezh ar Gran Armada , ha mont a eure etrezek Valencia, kêrbenn an Turia, en ur dremen dre d-Toledo, daoust d'ar gondaonidigezh. E Valencia e oa o vevañ gant Isabel de Urbina . Eno e labouras war arz ar c'hoariva, ec'h arvestas ouzh abadennoù, gant tud evel ar chaloni Francisco Agustín Tárrega, Gaspar de Aguilar a oa sekretour Dug Gandía, Guillén de Castro, Carlos Boil ha Ricardo de Turia. Deskiñ a reas tremen hep reolenn an unander a zarvoud o kontañ daou istor war un dro er memes oberenn , e-lec'h unan hepken hervez ar reolenn, pezh a anver an imbroglio pe al luziadenn italian.
Echu gantañ e zaou vloaz harlu e-maez ar rouantelezh, ez eas Lope de Vega da d-Toledo en 1590 hag eno e labouras evit don Francisco de Ribera Barroso, a vo eil markiz Malpica, hag ur pennad goude gant pempet dug Alba, don Antonio de Toledo y Beamonte. Evit se e oa denjentil a gambr e lez an dug en Alba de Tormes, ma vevas entre 1592 ha 1595. Eno e lennas c'hoariva Juan del Encina, . En diskar-amzer 1594, e varvas Isabel de Urbina diwar-lerc'h genel. Skrivañ a reas neuze ur romant pastorel La Arcadia, a lakaas ennañ un toullad mat a varzhonegoù.


Distro da Gastilha

E miz Kerzu 1595, echu gantañ e eizh vloavezh harlu e tistroas da Madrid. Bloaz goude e voe graet prosez abalamour ma veve gant Antonia Trillo, aktourez intañvez. E 1598 e timezas da Juana de Guardo, merc'h d'ur c'higer pinvidik a bourchase kig da Lez ar Roue, peadra da vagañ ivez ar flemmadennoù taolet gant Luis de Góngora da skouer. Diouzh gwelout e oa ur plac'h gros hag an holl a soñje e oa dimezet Lope evit an arc'hant, rak n'eo ket karantez a vanke dezhañ. Koulskoude en doe ur mab diganti, Carlos Félix, ha teir merc'h.
Distreiñ a reas da labourat evel sekretour personel Pedro Fernández de Castro y Andrade, a oa Markiz Sarria d'an ampoent, hag a vo Kont Lemos diwezhatoc'h, ha skrivañ a reas dezhañ en ul lizher "Yo, que tantas veces a sus pies, cual perro fiel, he dormido" (Me, am eus kousket ken alies ouzh ho treid evel ur c'hi feal), ha gantañ e chomas betek 1603, pa en em gavas e kêr Sevilla.
Orgediñ a reas neuze ouzh Micaela de Luján, an hini a zo "Celia" pe "Camila Lucinda" en e werzennoù, koant evel an deiz, dizesk avat, ha dimezet ouzhpenn. Na 'vit se! he darempredién a reas betek 1608 ha pemp bugel o doe, en o zouez daou a gare dreist ar re all : Marcela (1606) ha Lope Félix (1607).

Adalek 1608 avat e koller roud eus Micaela de Luján, hag eus o disparti n'eus leneg ebet en oberenn ar skrivagner.

E-pad meur a vloaz e veve Lope etre an div oaled hag un toullad mat a serc'hed, aktorezed peurvuiañ, evel ma tiskouez splann ar prosez a voe graet dezhañ en 1596 gant Antonia Trillo ; anaout a reer ivez anv ur serc'h all dezhañ, Marina de Aragón. Evit bevañ madik ha magañ kemend-all a vugale, bastarded pe nann, e rankas poaniañ ha labourat evel ur c'hi, o skrivañ dizehan, barzhoniezh ha komediennoù a veze embannet alies hep e aotre, ha hep bezañ reizhet.
Pa voe en e eizh vloaz ha regont vloaz avat ec'hallas reizhañ hag emban un darn eus e oberenn hep fazioù ar re all. Evel kentañ skrivagner spagnolek a vicher el lennegezh e prosezas evit e wirioù oberour ouzh ar re a voule e gomediennoù hep kaout e aotre. Da vihanañ e teuas a-benn da gaout gwir da reizhañ e oberennoù e-unan.

En 1605 ez eas da servij Luis Fernández de Córdoba y de Aragón, dug Sessa. Bec'h en doe bloavezhioù diwezhatoc'h abalamour d'an darempred-se pan eas da veleg, rak an dug a zalc'he da implij anezhañ evel sekretour , ha betek e gofesour a nac'has reiñ an absolvenn dezhañ. En 1609 ec'h embannas an Arte nuevo de hacer comedias, oberenn a bouez bras diwar-benn ar c'hoariva, enebet ouzh ar reolennoù nevezartistotelat hag ezelañ a reas er "Cofradía de Esclavos del Santísimo Sacramento" e prioldi Caballero de Gracia, ma kaved enni hogos an holl skrivagnerien a vrud e Madrid. En o zouez e oa Francisco de Quevedo, ur mignon personel da Lope, ha Miguel de Cervantes.

Beleg

Monumant da Lope, en soutanenn, en Madrid (José López Salaberry ha Mateo Inurria, 1902).


Bloavezhioù diwezhañ

An ti e Madrid ma edo Lope o chom adalek 1610 betek e varv e (1635).

En e vloavezhioù diwezhañ ec'h orgedas Lope de Vega ouzh Marta de Nevares, ur "sakrilaj" dre ma oa bet beleget ; ur gêr a vaouez e oa, glas-gwer he lagad, evel a lavar Lope er barzhonegoù a savas dezhi ha ma reas-eñ "Amarilis" pe "Marcia Leonarda" anezhi, evel en Novelas skrivet eviti. En amzerioù-se eus e vuhez e skrivas barzhoniezh fentus ha flemmus dreist-holl, liv ar brederouriezh warni,


Gwallevurus e voe bloavezhioù diwezhañ Lope war-bouez an enorioù roet dezhañ gant ar oue hag ar pab. Glac'har en doe o welout Marta o tont da vezañ dall e 1626, hag o vervel follez, en 1628. Lope Félix, ar mab en doa bet digant Micaela de Luján hag a oa gantañ debron-barzhonegañ, a voe beuzet o pesketa perlez en 1634 en isla Margarita.

Romantoù

La Arcadia

El peregrino en su patria

Savet e voe e doare ar romant bizantat , leun a avanturioù, nemet e c'hoarvez an istor e Spagn .

Pastores de Belén

Pastores de Belén. Prosas y versos divinos a zo bet embannet en Madrid en 1612. Berzh a reas . Er bloaz-se en-eeun e voe graet embannadurioù all en Lérida y en Pamplona.


La Dorotea

La Filomena

E miz Gouhere 1621 , en Madrid, e voe embannet La Filomena con otras diversas rimas, prosas y versos.

La Circe

La Circe con otros poemas y prosas a voe embannet en Madrid en 1624.

Roll e oberennoù

(N'hall ketar roll bout klok, kement a zo bet skrivet gant ar skrivagner)

  • Las ferias de Madrid (comedia, 1587)
  • El remedio en la desdicha (comedia, 1596)
  • La Dragontea (epopeya, 1598)
  • La Arcadia (novela, 1598)
  • La quinta de Florencia (comedia, 1598-1603)
  • El Isidro (epopeya, 1599)
  • Fiestas de Denia (epopeya, 1599)
  • El vaquero de Moraña (comedia, 1599/1603)
  • Romancero general (poesía, 1600)
  • La hermosura de Angélica, con otras diversas rimas (poesía, 1602)
  • La prueba de los amigos (comedia, 1604)
  • La discreta enamorada (comedia, 1604-08)
  • Rimas (poesías, 1604)
  • El peregrino en su patria (novela, 1604/18)
  • Los melindres de Belisa (comedia, 1606/08)
  • La niña de plata (comedia, 1607/12)
  • Lo fingido verdadero (comedia, h. 1608)
  • Rimas (poesías, 1609)
  • Arte nuevo de hacer comedias en este tiempo (1609)
  • La Jerusalén conquistada (epopeya, 1609)
  • Peribañez y el comendador de Ocaña (comedia,1609-12)
  • Los ponces de Barcelona (comedia, 1610/15)
  • El villano en su rincón (com. 1611)
  • La discordia en los casados (comedia, 1611)
  • Los pastores de Belén (novela, 1612)
  • Cuatro soliloquios (poesías, 1612)
  • Fuente Ovejuna (comedia, 1611-18)
  • La dama boba (comedia, 1613)
  • El perro de hortelano (comedia, 1613-15)
  • El valor de las mujeres (comedias, 1613/18)
  • Rimas sacras (poesías, 1614)
  • La discreta venganza (comedia, 1615/21)
  • El caballero de Olmedo (comedia, 1615-26)
  • Romancero espiritual (poemas, 1619)
  • Justa poética en honor de san Isidro (prosas y versos, 1620)
  • Los Tellos de Meneses (com. 1620-28)
  • La Filomena, prosas y versos (1621)
  • Amor, pleito y desafío (comedia, 1621)
  • Fiestas en la canonización de san Isidro (prosas y versos, 1622)
  • La Circe con otras rimas y prosas (1624)
  • Triunfos divinos, con otras rimas (poesías, 1625)
  • ¡Ay, verdades que en amor! (comedia, 1625)
  • Corona trágica (poesía, 1627)
  • La moza de cántaro (comedia, h. 1627)
  • Soliloquios amorosos (prosas y versos, 1629)
  • Laurel de Apolo (poesías, 1630)
  • El castigo sin venganza (comedia, 1631)
  • La noche de San Juan (comedia, 1631)
  • La Dorotea (acción en prosa, 1632)
  • Amarilis (égloga, 1633)
  • Rimas humanas y divinas del licenciado Tomé de Burguillos (poesía, 1634)
  • Filis (égloga, 1635)
  • La gatomaquia (epopeya burlesca, 1634)
  • Las bizarrías de Belisa (comedia, 1634)
  • La Vega del Parnaso (obras póstumas 1635)

Levrlennadurezh

Diwar-benn Lope de Vega

  • HUERTA CALVO, Javier (2003). Historia del Teatro Español. Madrid: Editorial Gredos.
  • PEDRAZA JIMÉNEZ, Felipe B. (1990). Perfil biográfico. Barcelona: Editorial Teide. Pp. 3-23.
  • Castro, Américo, y Rennert, Hugo A. (1968). Vida de Lope de Vega: (1562-1635). Salamanca: Fernando Lázaro Carreter ed.
  • Enciclopedia metódica Larousse. (1983). Tercer tomo. "Lengua y literatura, Historia de las literaturas". Ciudad de México: Ediciones Larousse. ISBN 968-6042-14-8. Pp.99-100.
  • José Fernández MONTESINOS: Estudios sobre Lope de Vega. Salamanca: Anaya, 1967.
  • Felipe B. PEDRAZA JIMÉNEZ: El universo poético de Lope de Vega. Madrid: Laberinto, 2004.
  • Juan Manuel ROZAS: Estudios sobre Lope de Vega. Madrid: Cátedra, 1990.

Oberennoù Lope de Vega a gaver da brenañ



Liammoù diavaez


Commons
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Patrom:Wikiquote

Patrom:Liamm PuB