Taksonomiezh : diforc'h etre ar stummoù
D r2.7.1) (Robot ouzhpennet: ia:Taxonomia |
D r2.6.3) (Robot ouzhpennet: sn:Kupatsanura zvipenyu kemmet: ja:分類体系 |
||
Linenn 52: | Linenn 52: | ||
[[id:Taksonomi]] |
[[id:Taksonomi]] |
||
[[it:Tassonomia]] |
[[it:Tassonomia]] |
||
[[ja:分類 |
[[ja:分類体系]] |
||
[[jv:Takson]] |
[[jv:Takson]] |
||
[[ko:분류학]] |
[[ko:분류학]] |
||
Linenn 75: | Linenn 75: | ||
[[sk:Taxonómia (biológia)]] |
[[sk:Taxonómia (biológia)]] |
||
[[sl:Taksonomija]] |
[[sl:Taksonomija]] |
||
[[sn:Kupatsanura zvipenyu]] |
|||
[[sr:Таксономија]] |
[[sr:Таксономија]] |
||
[[sv:Taxonomi]] |
[[sv:Taxonomi]] |
Stumm eus an 23 Du 2011 da 18:42
An daksinomiezh (gresianeg ταξινομία taxis : rummatadur et nomos : lezenn) a zo unan eus kelennoù ar vevoniezh, he fal dezhi sevel rummatadur reizhiadek ar bevien.
Kavet e vez ivez ur ger nes da daksonomiezh e meur a yezh.
Orin hag emdroad ar patromoù
An holl rummatadurioù a vez dispaket dindan stumm ur wezennad (ken e vez kaoz eus ur rummatadur gwezheñvel) o kregiñ gant ur wrizienn, houmañ oc'h endelc'her an holl vevien a zo eus outo pe a zo bet hag o pignat betek an hiniennoù.
Pep skoulm ar wezennad a zo un takson, ennañ an istaksonoù diorroet diwar ar skoulm.
Carl von Linné, (1707 - 1778), ur skiantour svedat, en deus kinniget diazezoù ar rummatadur reizhiadek hag a zo bet kelennet betek kreiz an XXvet kantved. Diamzeret eo bremañ peogwir e oa bet ijinet diwar menozioù ar mare : denheñvelouriezh, krouidigezhouriezh pa ne oa ket bet dizoloet emdroaderezh.
An denheñvelouriezh a zo bet diskaret gant Charles Darwin pa ginnig e 1859 ur rummatadur diwar al lignezouriezh. Hervezañ, ma 'z eus bet un emdroadur, ret eo rummata ar spesadoù diwar derez ar gerentiezh o-deus etrezo.
Goude Darwin e oa klasket respont d'ar goulenn "piv a zo diwar piv?" hag e oa re pouezet war renabliñ al lignezoù. E kreiz an XXvet kantved eo bet komprenet eo pouezusoc'h hag efedusoc'h klask "piv a zo nes da biv" ha heuliañ tostadur ar filogeneliezh.
Hervez ar filogeneliezh, e tleer kemer evit abegoù ar rummatadur derezioù ar gerentiezh. Gant ar bennaenn-mañ ez eus bet savet gwezennadoù filogeneliezhel o-deus degaset muioc'h a gomprenidigezh p'eo posubl rakwelout bezañs spesadoù'zo. Bez e c'heller lavarout eo bet tostadur ar filogeneliezh un disoc'h eus teorien an emdroaderezh, met ar gwezennadoù savet diwarni o deus kaset prouennoù an deorienn-mañ.