Bombard : diforc'h etre ar stummoù
D Robot ouzhpennet: sv:Bombard (instrument) |
|||
| Linenn 42: | Linenn 42: | ||
* [[Fabrice Lothodé]] |
* [[Fabrice Lothodé]] |
||
* [[Éric Beaumin]] |
* [[Éric Beaumin]] |
||
* [[Erwan Hamon]] |
|||
* [[Jean Baron]] |
* [[Jean Baron]] |
||
* [[Mathieu Sérot]] |
* [[Mathieu Sérot]] |
||
| Linenn 49: | Linenn 50: | ||
* [[Claude Le Baron]] |
* [[Claude Le Baron]] |
||
* [[Youen Le Bihan]] |
* [[Youen Le Bihan]] |
||
* [[Ivonig Le Mestre]] |
* [[Ivonig Le Mestre]] |
||
* [[Ronan Le Gourierec]] |
|||
* [[Thomas Lotout]] |
* [[Thomas Lotout]] |
||
Stumm eus an 13 Du 2011 da 18:50
 |
Ar pennad-mañ a zo ul lodenn eus ur raktres kaset da benn gant Lise Diwan Karaez. Krouet eo bet ar bajenn-mañ gant ul lisead·ez. Evit gouzot hiroc'h kit da welet amañ. Gallout a rit reizhañ ar pennad, met evit mad ar raktres e vefemp plijet mar rofec'h hoc'h ali diwar al labour (hag a vo priziet) bet graet gant al lisead·ez ; grit 'ta e pajenn ar gaozeadenn.
|
Ur benveg-seniñ eo ar vombard, eus familh ar binvioù dre c'hwezhañ, a orin eus familh ar « c'hoadhuelennoù »(oboell). Implijet e vez ar vombard e sonerezh hengounel Breizhad, ne vez kavet nemet e Breizh, e lec'h ma vez implijet evit seniñ dre goublad pe e bagadoù. Ral eo gwelet un talabarder o soniñ e-unan rak e goulenn ar benveg ur striv korfel bras a-walc'h a benn c'hwezhañ el lañchenn. Alies e son un talabarder gant ur binioù (bras pe bihan), rak e c'hall ar benveg-se c'hoari hep ober ehanoù.
Lodennoù ur vombard
Savet e vez ar vombard e teir lodenn: al lañchenn, ar c'horf hag ar pavilhon.
- Al lañchenn : Al lañchenn a zo un ibilig kavet e penn a-us ar vombard, savet eo gant daou damm korz troc'het moan-tre, stumm viig a zo gant an daou lodenn-se, staget kenetrezo gant un fiselenn moan-tre tro-dro d'un duelennig houarn hag a echu gant un tamm lech beget ha toullet, a-benn gallout sankan al lañchenn e korf ar vombard.
- Ar c'horf : Ar c'horf a zo savet gant koad kallet: koad ebena, koad beuz, koad gwez pêr pe avaloù, gaiak. Warnañ e vez kavet 6 toull pe muioc'h gant ma vez alc'hwezioù. Gallout a ra ar vombard bezañ bravet gant kelc'hiadoù stegn, kerniel, gant seurtoù koad disheñvel, pe zoken gant ivor.
- Ar pavilhon : Ar pavilhon a zo un tamm koad korneg toullet a zo ouzhpennet e penn korf ar vombard a-benn krenvaat ha bravaat ar son. Savet e vez gant koad ivez hag e c'hell bezañ ouzhpennet traoù dioutañ ivez a-benn e bravaat.
Tu 'zo kontan ul lodenn (pe lodennoù) ouzhpenn diouzh ar fed ma vez alc'hwezioù, deus unan betek 3, pe muioc'h a-wechoù. War ar bombardoù e vez an aliesañ div alc'hwez.
Istor
Adalek an azginivelezh eo bet lakaet e-pleustr skeuliad ar solfadurezh en ur dec'hel kont eus an translatañ, ar reizhded hag an tu da c'hoari (arabat e vefe bet re a zifoc'h evit c'hoari d'ur benveg d'egile). Ar c'hoadoù uhel (oboell) a zo ar benveg bet reizhet a-benn doujañ d'an tri emglev-se. An binviji aer hengounel a zo bet implijet e memes amzer hag hag c'hoaduelioù a-raok mont da get, estreget ar vombard hag en deus dreistvevet e Breizh. E lodenn gentañ an XXvet kantved eo aet war zigresk bras an niver a sonerien a vinioù kozh hag a dalabard. Deuet eo en-dro ar vinviji hengounel-se war well er bloavezhioù 1970, e-pad adkreskadurezh an hengoun Breizhad, gant brud Alan Stivell hag ar fed e vefe bet graet festoù-noz hag konkourioù sonerezh hengounel. Un tamm war lec'h eo bet krouet Bodadeg Ar Sonerion, hag a stroll meur a wech bep bloaz bagadoù a rummadoù disheñvel, deus ar pempved rummad d'ar c'hentañ hini.
Meur a donegezh a vez kavet evit ar vombard, an aliesañ e vez kavet bombardoù e si bemol, memes tonnegezh hag ar binioù bras skosat, rak e vez kavet alies-tre koubladoù pe bagadoù o seniñ gant an daou venveg-se. Kavet e vez bombardoù a donnegezhioù all Fa, Sol, Sol#, La, Si♭, Do ha Re. Implijet e vez ar seurtoù disheñvel-se diouzh ar c'hoant da gaout ur son skiltroc'h pe boudoc'h, pe evit ober eilmouezhioù ouzhpenn d'ar bagad, evit reiñ ur stil pe seniñ gant binviji toniet en un donegezh all.
Kemer ar benveg
Evel meur a venveg ez a en dro gant aer ha dougete vez ar vombard gant daou dorn, an hini dehou en-traon hag an hini kleiz a-us (pe kontrol evit an dud kleiziad). Ober a ra ar benveg ur c'horn skouer pe dost gant korf an talabarder, douget e vez al lañchenn etre an div vuzell, en ur stardañ un tammig anezhi. Paket e vez notennoù mui pe vui uhel, en ur stankañ mui pe vui a doulloù, deus an notennoù boudañ gant an holl doulloù stanket d'an notennoù skiltrañ en ur sevel ar bizied en un urzh resis.
Lec'hioù seniñ
Sonet e vez ar bombard dre koubladoù (binioù kozh bombard) a-benn lakaat an dud da dañsal. Ar bombard a zo ivez unan eus an tri pupitr pennañ eus ar bagadoù (strolladoù muzik hengounel keltiek), gant ar binioù bras, ar c'heff sklaer ha toserezh. Awennet e vez ar bagadoù gant ar c'han ha diskan.
Ar bombard, benveg brudet
Matilin an Dall a zo un deus an talabarderien brudetañ. Ganet e oa e 1789 e Kemperle, deuet eo da vezañ dall abred-tre, met kendalc'het en deus da seniñ. Tro ar bloavezhioù 1815 e oa Matilin ur soner brudet dija, graet en deus eus ar vombard e vicher ha sonet en deus un tamm e pep lec'h heuliet gant Yann ar Chapel, ar c'houblad-se en deus sonet asambles e pad un tregont bloaz bennak. Gouest e oa Matilin da seniñ tonioù hengounel Breizhad kement ha tonioù hengounel deus Pariz, seniñ a rae kement en euredoù hag e pardonioù ar rannvro, met seniñ a rae ivez er festoù labour-douar hag dirak an tudennoù politik. Pedet e oa bet da seniñ en "Tuileries" dirak ar roue Loeiz-Fulup kentañ, hag ivez dirak Napoleon III, a oa o weladenniñ Kemper e 1858. Marvet eo Matilin an Dall (Mathurin Furic eus e anv gwir) e 1859 e-touez tan-gwall e di. Meur a ganaouenn ha meur a varzhoneg a zo bet savet diwar e-benn, hag n'eus ket pell 'zo, un vandenn treset.