Gwelet an tarzh evit Comtat Venaissin

{{Patrom:Infobox bro
 | anv ofisiel            = Comtat Venaissin {{fr}}<br>Comtat Venaicin {{oc}} <small><small><br>([[skritur klasel an okitaneg|skritur klasel]])</small></small><br> Coumtat Venessin {{oc}} <small><small><br>([[skritur Mistral]])</small></small>
 | anv klok bzg           = Kontelezh Venesin
 | bloaz deroù            = 1274
 | bloaz fin              = 1797
 | skeudenn banniel       = Flag of Comtat Venaissin.svg
 | banniel liamm          = Banniel Kontelezh Venesin
 | skeudenn skoed-ardamez = BlasonComtatVenaissin.svg
 | skeudenn_kartenn       = 17 Comtat Venaissin par Stephano Ghebellino (vers 1580) Médiathèque Ceccano.jpg
 | enskrivadur_kartenn    = Kontelezh Venesin gant Stephano Ghebellino (e-tro 1580). Mediaoueg Ceccano Avinhon.
 | hymne                  = 
 | ger-stur broadel       = ''Per lo Papa, per la nacion''
 | kartenn                = 17 Comtat Venaissin par Stephano Ghebellino (vers 1580) Médiathèque Ceccano.jpg
 | alc'hwezh              = 
 | doare gouarnamant      = [[Stadoù ar Pab]]
 | kêr-benn               = [[Carpentràs]]
 | yezhoù                 = {{oc}} {{fr}} 
 | relijion               = [[katoligezh]]
 | moneiz                 = [[florin]]
 | kod moneiz             = 
 | poblañs                = 
 | gentilé                = Comtadin(e)(s)
 | gorread                = 802.03 (1791)
 | evt1 deiziad              = {{deiziad|27|ebrel|1274}}
 | evt1                   = [[Gregor X]] nomme [[Guillaume de Villaret]], [[Liste des recteurs du Comtat Venaissin|recteur du Comtat]]
 | evt2 date              = {{date|18|août|1791}}
 | evt2                   = Vote à [[Bédarrides]] du rattachement à la France.
 | evt3 date              = {{date|14|septembre|1791}}
 | evt3                   = Embannet eo dekred ar Vodadenn Vroadel a stag ar gontelezh ouzh Bro-C'hall
 | evt4 date              = {{date|19|février|1797}}
 | evt4                   = [[Pi VI]] a sin, gant [[Napoleone Buonaparte]], [[feur-emglev Tolentino]], ma anaveze ar stagagidigezh. 
 | p1                     = {{Drapeau|Provence|marquisat}} [[Marquisat de Provence]]
 | s1                     = {{Bro-C'hall}} <br /> → [[File:Blason département fr Vaucluse.svg|15px]] [[Vaucluse (departamant)|Vaucluse]]
 | p1 drapeau             = 
 | s1 drapeau             = 
 | yezh                 = [[Okitaneg]], [[galleg]]
}}

[[Skeudenn:Comtat venaissin.png|thumb|250px|Kartenn eus ar vro gozh anvet Kontelezh Venesin]]
Ar '''Gontelezh Venesin''' zo ur [[kontelezh|gontelezh]] kozh [[provañs]]at a zo aet d'ober ul lodenn eus departamant ar [[Vaucluse (departamant)|Vaucluse]], etre [[Ron]], [[Menez Ventor]] ha [[Durañs]]. Enni emañ kêrioù [[Cavaillon]], [[Carpentras]], [[Vaison-la-Romaine]], [[Avignon]].

== Istor ==
Argaset e voe ar Sarazined eus ar vro en {{Xvet kantved}} gant konted Provañs ha markiz Torino. Krouet e voe markizelezh Provañs (e-kichen Kontelezh Provañs), [[Arle]] he c'hêr-benn. Tremen a reas an titl a varkiziezh da Konted Toloza en {{XIIvet kantved}}. Savet e voe ar "gontelezh" (ne oa [[kont]] ebet) e [[1274]] gant ar pab [[Gregor X]], hag e [[Stadoù ar Pab]] e voe e-pad 5 kantved. Evit pouezhañ warno e voe lakaet gwirioù maltouterezh dreist da ger gant ar rouaned c'hall a glaske lakaat o c'hrabanoù war ar vro. Klask a rejont meur a wech stagañ ar Gontelezh ouzh o rouantelezh eta, oc'h aloubiñ ar vro e 1663, 1668, 1687-1688, hag etre 1768 ha 1774. Brudet eo chomet ar jeu a voe etre ar roue gall [[Loeiz XIV]] hag ar pab [[Inosant XI]]. Etre 1720 ha 1722 e kouezhas ar vosenn war ar vro, hag ur voger a voe savet etre ul lodenn eus ar Gontelezh, kêr-Stad Avinhon hag ar Brovañs "c'hall".

E [[1791]] e voe staget ar gontelez ha kêr-stad Avinhon ouzh [[Bro-C'hall]] gant he Republik nevez, en anv "[[gwir ar pobloù d'en em savelañ o-unan]]". Anavezet e voe ar stagidigezh gant ar pab [[Pi VI]] o sinañ [[Feur-emglev Tolentino]] gant [[Napoleone Buonaparte]] e 1797. Mont a reas ar Gontelezh Venesin da gaet eta. E 1793 e oa bet krouet departamant Vaucluse forzh penaos.

== Labour-douar hag armerzh ==
Tomm ha sec'h eo an hin a zo kreizdouarat. C'hwezhañ a ra ar [[mistral]] alies.

Kerkent hag an {{XIIvet}} kantved e veze gounezet [[kaol]], [[piz-sisez]], [[fav]]. Donedigezh ar babed a cheñchas an traoù, kognet e voe ar [[florin]] ganto ha gounezet e voe ivez [[salad]], [[artichaod]] ha [[sukrin]]. Adalek an {{XVIvet}} kantved e voe produet [[tomatez]] ha [[fav-glas]].

Degaset e voe ar [[gwrizienn-ruz|wrizienn-ruz]] er vro e 1763 gant Hovhannès Althounian, un Armenian. Degas a reas ar produiñ-se pinvidigezh ar vro e-pad daou gantved. 

Pa oa krouet departamant Vaucluse ha torret al liammoù kenwerzh gant Stadoù ar Pab e teuas da vezañ diaes an traoù gant gwinoù Venesin peogwir ne oant ket anavezet gant Bro-C'hall. Diorret e voe ar greanterezh gounezvouedel hag ar baperaerezh. Gwin brudet a vez graet ivez, pevar [[AOK]] a zo : ''châteauneuf-du-pape, côtes-du-rhône-villages, ventoux'' ha ''luberon''. 

[[Rummad:Istor Provañs]]
[[Rummad:Stadoù ar Pab]]
[[Rummad:Proviñsoù kozh Europa]]