Breguet 14
| Breguet 14 | |
|---|---|
 Breguet 14 F-POST, kopienn ar Breguet 14 | |
| Kinnig | |
| Bro |  Frañs
|
| Doare | Karr-nij daoublaen |
| Rol | Bombezer, arseller |
| Akipaj | 2 (ul levier hag un arseller) |
| Ijiner | Louis Breguet |
| Mare krouidigezh | 1916-1917 |
| Produerien | Breguet Michelin |
| Mare implij | 1917–1932 (arme c'hall) |
| Perzhioù teknikel Stumm B2 | |
| Mas goullo | 1 017 kg |
| Mas d’ar muiañ | 1 769 kg |
| Hirder | 8,87 m |
| Hed-eskell | 13,66 m |
| Keflusker | 1 × keflusker Renault 12 Fcx 12 bailh e V, 300 marc’h |
| Usvevenn | 6 200 m |
| Tizh d’ar muiañ | 195 km/h |
| Padelezh an nijadenn d’ar muiañ | 2e45 |
| Armoù | Ur vindrailherez Lewis pe Vickers 7,62 mm evit tennañ dirak 2 vindrailherez Lewis 7,62 mm war fustoù doubl 300 kg bombezennoù |
Ar Breguet 14 (pe Breguet XIV) zo ur c’harr-nij bombezer hag arseller daoublaen ha daoublas ijinet gant ar gall Louis Breguet, hag implijet dreist-holl e dibenn ar Brezel-bed Kentañ gant an arme c'hall, pe er bed sivil er bloavezhioù 1920 ha 1930.
Deskrivadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Deveret eo ar Breguet 14 eus ar pimpatromoù anvet AV1 hag AV2 savet gant Louis Breguet e 1916 ha 1917. Ar c’hirri-nij kentañ dezhe ur framm e metal e oant, pa veze implijet koad ha lien betek-neuze[1]. A-drugarez d'e usvevenn uhel (6 200 m) e chomas dreist diraez ar c'hanolieriezh enep-kirri-kij hag ar c'hirri-nij alaman betek miz Kerzu 1917. Daou zen a oa en e bourzh : ul levier, hag un arseller. Gellet a rae ar Breguet 14 kas betek 300 kg a vombezennoù en e gof, ha pourveziet e oa gant teir mindrailherez kambret e .303 British (7,62 mm) : ur Vickers pe ul Lewis sinkronaet gant ar viñs-tro evit gellet tennañ dirak ar c'harr-nij, ha div Lewis savet war ur fust doubl a-dreñv. Hervez e stumm e c'halle ar Breguet 14 bezañ pourveziet gant un TSF, ur benveg-foto, dafar evit nijal diouzh noz pe tommerezioù evit ar mindrailherezioù[2].
Stummoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- A2 : arsellet
- B2 : bombezenniñ
- B1 : bombezenniñ, unplas hir e badelezh-nij
- BN2 : bombezenniñ diouzh hiroc'h e hed-eskell
- E2 : skol-leviañ
- S : ambulañs, ennañ daou gravazh
Implij
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]D’ar 6 a viz Meurzh 1917 e voe urzhiet 150 skouerenn eus an AV2 gant an arme c’hall, en ur stumm arseller, hag anvet e voent Breguet 14 A2 en ur mod ofisiel. 150 re all, er stumm bombezer B2, a voe urzhiet un tammig goude digant Michelin[1].
A-drugarez d’ar Breguet 14 e teuas a-benn an arme da izelaat an niver a girri-nij disheñvel implijet ganti : ar SPAD evit ar chaseal, ar Voisin 10 evit ar bombezenniñ diouzh noz, hag ar Breguet 14 evit an arsellet hag ar bombezenniñ diouzh an deiz. Ar Salmson 2A2 a gendalc’has da vezañ implijet evit an arsellet ivez. Kement-se a aesaas labour servijoù pourveziañ ha mekanikerezh an arme[1].
Kordañ a rae ar Breguet 14 gant an ezhommoù termenet gant Pétain evit an arme, da lavaret eo kirri-nij niverus gouest da skoazellañ a-dost ar c’hanolierezh hag an droadegiezh war an dachenn daktik, pa chomas an Alamaned gant kirri-nij ponneroc’h savet evit kas bombezadegoù strategel pelloc’h. Ar Breguet 14 a voe implijet war an talbenn evit ar wech kentañ e miz Gwengolo 1917[2].
E dibenn miz Meurzh 1918 e oa 225 Breguet 14 B2 dasparzhet etre div skouadrenn. Divizet e oa bet lañsañ anezhe a-enep d’an Alamaned da vare o argadenn veur, a grogas d’ar 21 a viz Meurzh. D’ar 26 ha d’ar 27 e voe taget 280 gwech ar c’holonennoù alaman gant ar Breguet 14, a-drugarez da 70 tonenn bombezennoù. A-drugarez dezhe ha da elfennoù all e krogas an argadenn alaman da wanaat d’an 28. Ar Breguet 14 a harzas c’hoazh an dagadenn alaman diwezhañ etre ar 15 hag ar 17 a viz Gouere e Champagn, e takad Trélou-sur-Marne, nepell diouzh Château-Thierry, a-raok souten an enebargadenn kaset gant ar C’hallaoued hag o c’hevredidi. D’an 10 a viz Du e voe kaset kefridioù diwezhañ ar Breguet 14 a-us da dakad Mariembourg (Belgia)[1].
8 200 skouerenn eus ar Breguet 14 a voe produet betek 1926. Lod anezhe a voe pourveziet d'an USA Air Service stadunanat ha da arme Gres e 1917 ha 1918[2]. Chom a reas e servij en arme c’hall betek 1932, ha servijout a reas ivez er bed sivil, evit an Aéropostale da skouer, etre daouarn levierien vrudet evel Guillaumet, Mermoz pe Saint-Exupéry[1].
Ur gopienn anvet F-POST eus ar Breguet 14 zo bet savet e 1993, ha nijal a ra c'hoazh.
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- (fr) BELLET Eugène, Breguet 14, des tranchées à l'Aéropostale, Privat, 2011, 142 p., ISBN 978-2708992290