Aotrounez ar brezel

Eus Wikipedia
Sina rannet etre Aotrounez ar brezel e 1925.
Duan Qirui, e penn « Tuad an Anhui ».

Prantad Aotrounez ar brezel zo ur prantad eus istor Sina en XXvet kantved pa oa rannet ar vro etre Aotrounez ar brezel disheñvel goude marv Yuan Shikai. Yuan Shikai a oa diktatour Sina abaoe diskar an Dierniezh Qing gant Dispac'h 1911. E varv e 1916 a lakaas ar gouarnamant kreiz da goll e veli war Sichuan, Shanxi, Qinghai, Ningxia, Guangdong, Guangxi, Gansu, Yunnan ha Xinjiang.

Adalek neuze e renas ur brezel diabarzh dibaouez etre tuadoù disheñvel, anvet "santieroù", renet gant Aotrounez ar brezel. An emgannoù brasañ e oa bet re Brezel ar c'hompezennoù kreiz ma kemeras perzh ouzhpenn ur milion a soudarded[1].

Gouarnamant broadelour ar C'huomintang, renet gant Sun Yat-sen ha diazezet e Guangzhou a oa kroget da gavout abeg e galloud gouarnamant Beiyang, renet gant Yuan Shikai ha diazezet e Beijing, ha da nac'h e oa gouarnamant reizh Sina. Paouez a reas prantad Aotrounez ar brezel e 1928, goude ergerzhadeg an Norzh, aozet gant ar C'huomintang ha deroù Dekvloaziad Nanjing. Koulskoude e chomas kalz tuadoù milourel a oa sujet mui-pe-vui, pe tamm ebet a-wezhioù zoken, ouzh ar gouarnamant kreiz, betek diazezadur Republik Pobl Sina e 1949.

E norzh ar vro[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Goude marv Yuan Shikai, arme Beiyang a oa rannet e daou duad pennañ (anvet santier) : Santier an Anhui, renet gant Duan Qirui haSantier ar Zhili renet gant Feng Guozhang. Diazezet e oa Santier ar Fengtian, renet gant Zhang Zuolin, e Mandchouria ha bodañ a rae unvezioù lec'hel koulz ha soudarded bet en arme Beiyang. Stourm a rae an tuadoù-se evit ar galloud e Beijing, a warante d'ar gouarnamant bezañ anavezet el live etrebroadel. Gouarnamant Beiyang a c'houneze lealded an tuadoù milourel, evel hini Ma Bufang e Qinghai, en ur reiñ postoù ofisiel.

E su ar vro[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Su ar vro a oa en em savet a-enep gouarnamant Beiyang. Meur a broviñs a nac'he anavezout gouarnamant nevez Duan Qirui goude ar c'hwitadenn da adsevel an impalaeriezh e 1917. Anavezout a rae ar pep brasañ eus tuadoù milourel Yunnan, Sichuan, Guizhou, Hunan, Guangxi ha Guangdong ar gouarnamant savet gant Sun Yat-sen e miz Gouere 1917 e Guangzhou.

E miz Gwengolo 1917, Sun Yat-sen a gemeras an titl a jeneralisim ar gouarnamant milourel, savet da zifenn bonreizh 1912. E 1918 avat e klaskas tuadoù milourel Guangxi rediañ Sun Yat-sen d'ober diouzh o soñj hag hemañ a rankas kuitaat Guangzhou. Sevel a reas neuze ur c'hevredad gant meur a jeneral hag e 1920-1921, ur brezel etre Guangdong ha Guangxi a ziskaras "Santier Guangxi" e-pad an daou vrezel Yue-Gui (1920-1921). Dilennet e oa Sun evel "Prezidant dreistordinal", mes treiñ a reas ar jeneral Chen Jiongming a-enep dezhañ neuze hag, e 1922, e kevredas gant "Santier ar Zhili" e penn ar galloud a Beijing da glask diskar anezhañ.

Yan Xishan, e penn "Santier Shanxi".
Tang Jiyao, e penn "Santier Yunnan".

E miz Meurzh 1923 e voe roet lamm da Chen gant aduidi Sun, ha gallout a reas hemañ distreiñ er galloud. Adaozañ a reas ar C'huomintang, ha skoulmañ un emglev gant Strollad komunour Sina anvet ar C'hentañ talbenn sinaat unanet. Sevel a reas Akademiezh milourel Huangpu| da stummañ ofiserien nevez hag ur c'horf arme nevez, kuit ma tepantfe ar galloud eus kevredadoù distabil gant Aotrounez brezel. Sun Yat-sen a atropas gant santieroù Zhili ha Fengtian er galloud e Beijing, met mervel a reas gant ar c'hrign-bev e miz Meurzh 1925. C'hwec'h devezh goude marv Sun, ar jeneral Tang Jiyao, e penn "Santier Yunnan", a embann e kemer e lec'h. Kannet e oa avat gant soudarded a Guangxi renet gant Li Zongren.

Kartennoù eus Sina[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  1. Min, Mao (2017). The Revival of China, Volume 1. CreateSpace Independent Publishing Platform. 126 p. ISBN 9781976739583.