ALN (Armée de Libération Nationale)

Un tamm kempenn zo ezhomm d'ober d'ar pennad-mañ
 

Ezhomm zo da vrezhonekaat ar pennad-mañ : treiñ an traoù manet en ur yezh all, pe lakaat en doare-skrivañ peurunvan ha netra ken, pe ober gant gerioù brezhonekoc'h ivez ouzhpenn.

Banniel implijet gant an FLN ha GPRA

An ALN (جيش التحرير الوطني الجزائري),(armée de liberation nationale, arme dieubiñ ar vroad), eo tu armet an FLN o vrezeliñ a-enep an trevadennerezh gall en Aljeria e-pad Brezel Aljeria. An argadoù a veze e kêr ha dreist-holl war ar maez (ar strouezheg). Un État-major o doa krouet hag un aozadur milourel rannet e 5 lodenn vras, gant bep a benn-brezel.

Ret e oa bet dezho kaout ur sikour a-berzh Maroko, Libia hag Ejipt (eus lec’h ma teue an armoù). E 1957 e resev Aljeria armoù a-berzh Europa.

An aozadur a oa diazezet war ar guerilla. Ar palioù a oa distruj ar savadurioù ekonomikel ha milourel pouezus. Gant an aozadur-se en deus kroget dispac’h Aljerian da gaout un arme gwir hag efedus.

Emgannoù an ALN

E-pad dispac'h broadel Aljeria en deus gounezet an ALN meur a emgann hag o deus bet efedoù war an dachenn diabarzh ha diavaez. An trec'hoù-se o oa bet meur a stumm dezho: lod a oa emgannoù hir ha bras ha lod all a oa graet evit lazhañ treitourien. Emgannoù an ALN a veze dreist-holl e stumm “brezelig”, evit kavout lañs war o eneberien.

Er wilaya gentañ

Er wilaya-mañ ez eus bet lod eus emgannoù brasañ an ALN, en touez hini El Djorf a zo c'hoarvezet etre an 22 hag an 29 a viz Gwengolo 1955. An emgann-mañ n'eus kemeret pezh da vroudañ ar gudenn Aljerian war an dachenn etrevroadel. Enno e kollas Bro-C'hall ur bochad a danvez milourrel pouezus ha ker. Emgan Djebel Ergou ( Tébessa) a zo bet pouezus ivez, c'hoarvezet eo e miz Gouehere 1956. Er wilaya-mañ ez eus bet muioc'h a emganioù met dibosubl eo menegiñ an holl.

En eil wilaya

An eil wilaya a zo bet anavezet evit tagadennoù an 20 a viz Eost 1956 ar pezh n'eus roet lañs d'ab dispac'h hag n'eus broudet anezañ war an dachenn etrevroadel. An tagadennoù-se a oa bet aozet get Zighoud Youcef, mervel a raoio un nebeut amzer goude. Mod all evel just ez eus bet ur bochad a emganioù, met n'int ket ken pouezus hag emañ.

En trede wilaya

Enno ez eus bet emganioù taer kennañ, gounezet o deus ivez an dispac'hourien emganioù bras, ar pezh n'eus lakaet anezhañ da vout kemeret evel ur skouer e-keñver ar resistañs. E toueszk emganioù ar wilaya-mañ ez eus unan hag a zo pouezus ha dreist holl anavezet, rak enno o deus an dispac'hourien dastummet ur bochad armoù d'ar C'hallaoued. Er mod-se eo bet kaset de get steuñv ar C'hallaoued evit mougañ an dispac'h e Kabilia.

Er pevare wilaya

Ar wilaya-mañ a zo broudet evit bezañ bet ur plas stategiel dre ma oa tost d'ar ar gerbenn hag he d'oa ur bern a liammoù get ar wilaya all. Ar brezelioù a c'haorveze dibaouez er c'herioù hag er war ar maezioù. E touesk an emganioù-mañ ez eus hini Djebel Bouzegza, hini Ouled Bouachra, hini Ouled Snane, hini El Kef al akhdar ha hini Djebel bad el Bouchech e 1958 e Kornôg Tiaret. E fin ar bloavez 1958 ez eus bet graet get an arme Gall ur rozellad get kirri-nij er wilaya-mañ.

Er pemvet wilaya

An emgannoù n'o deus ket paouezet er wilaya-mañ ivez met ur wech c'hoazh ez bet reoù pouezusoc'h reoù all evel hini Djebel Amour. An emgann-mañ a zo c'hoarveet d'an 2 a viz Here 1956. Betek penn ez eus bet emgannoù er wilaya-mañ etre an daou du, paouezet o deus ur wech eo bet gounezet Aljeria get an aljerianed.

Perzh ar c'hwervet wilaya

Er wilaya-mañ a veze aozet politikerezh ha melestradurezh an FLN, choazet eo bet ar wilaya-se dre ma oa deserzel a-walc'h. E touesk an emgannoù brudetañ hag a zo c'hoarvezeter wilaya-mañ ez eus hini Djebel El Qaada Bouk'hil, El Karma hag hini El Djeribie d'ar 17 ha d'an 18 a viz Gwengolo 1961. Ar wilaya-mañ a oa karget resev an holl armoù dastummet hag sikour ar soudarded hag a d'oa kuitaet an tu enep.