Iwerzhon

Ur pennad Republik Iwerzhon zo ivez.

Iwerzhon
Skeudenn tapet dre satellit
Anv(ioù) all	Irlandr^[1], Irland^[2], Eren^[3]
Anv iwerzhonek	Éire
Anv e skoteg Ulster	Airlann
Anv saoznek	Ireland
Anv latin	Hibernia
Geografiezh
Enezeg	Inizi Breizh-Veur
Lec'hiadur	Meurvor Atlantel
Daveennoù lec'hiañ	53° 30′ N, 7° 24′ K
Gorread	84 420 km²
Aodoù	3 700 km
Lein uhelañ	Corrán Tuathail (1 041 m)
Geologiezh	Enez kevandirel
Melestradurezh
Stad	Iwerzhon, Rouantelezh-Unanet
Poblañs
Annezidi	Iwerzhonad(ez)
Poblañs	7 185 600 (2023)
Stankted	85,11 ann./km²
Kêrioù brasañ	Dulenn (1,458,154 ann.), Belfast (671,559 ann.)
Titouroù all
Dizoloadenn	Ragistor
Gwerzhid-eur	UTC±00:00
Sent-paeron	Sant Padrig, Santez Berc'hed, Sant Koulm
kemmañ

Iwerzhon (iwerzhoneg: Éire [ˈeːɾʲə] (selaou ); saozneg: Ireland /ˈaɪərlənd/ (selaou ); skoteg Ulster: Airlann [ˈɑːrlən]) eo trede enezenn vrasañ Europa. War ribl ar Meurvor Atlantel emañ. Republik Iwerzhon, zo enni pemp c'hwec'hvedenn eus ar gorread an enezenn a bez. Er Biz emañ Norzhiwerzhon, dindan gouarnamant Rouantelezh Unanet Breizh-Veur ha Norzhiwerzhon.

Sevel a ra Poblañs an enezenn a-bezh da ouzhpenn 7 milion a dud : 5,3 milion e Republik Iwerzhon (1,9 milion e tolpad-kêr Dulenn) hag 1,9 milion e Norzhiwerzhon (0,8 milion e tolpad-kêr Belfast).

Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gwelet a reer elfennoù zo eus torosennadur Iwerzhon war ar gartenn-mañ. (Sellet ivez ouzh un doare brasoc'h gant muioc'h a ditouroù).

Ur blaenenn a gaver e kreiz Iwerzhon gant aridennadoù bihan a venezioù tro-war-dro, ha gronnet gant ar mor. Ar gern uhelañ, ar C'harrauntuohill (Corrán Tuathail), a sav betek 1041 m. Ar stêr Shannon, an hini hirañ (259 km), a red dre greiz ar blaenenn hag he zraoñienn a droc'h ar vro en div lodenn. Gant un hin gleb ha klouar e kresk ur struj glas (pradoù, geunioù ha lanneier peurvuiañ) douret mat gant ar glaveier stank a-walc'h. Abalamour da se e vez graet eus Iwerzhon an Enezenn c'hlas pe an Enezenn glaz-emrodenn. 84 079 km² eo gorread an enez.

Rannet eo Iwerzhon e peder froviñs istorel: Connachta, Laighin, Mumhan hag Ulaid. En iwerzhoneg e reer anv eus ar Cúige ( = pempvet). Gwechall e oa ur pempvet Cúige anvet Mí, homañ a endalc'he kontelezhioù Meath, Westmeath ha Longford. Pelloc'h e voe divizet krouiñ 32 kontelezh evit melestradur ar vro. C'hwec'h kontelezh en Ulaid a zo chomet dindan beli ar Rouantelezh-Unanet, cheñchet an anv da Norzhiwerzhon pa voe rannet Iwerzhon e 1922. E Republik Iwerzhon e toujer da harzoù kozh ar c'hontelezhioù, nemet e Tipperary ha Dulenn hag a zo bet isrannet. Evit ar votadegoù, ar pastelloù-bro a vez savet diwar kontelezhioù (Countys) rannet pe deuzet gant ma vo doujet d'o harzoù dre-vras evel m'eo bet termenet gant ar Vonreizh. War an 32 kontelezh e c'heller spurmantiñ ez eo stank-tre an identelezh troet war-zu ar sportoù hag ar sevenadur lec'hel.

Lodenn vrasañ an douaroù a c'heller gounid zo lec'hiet e kontelezhioù ar c'hornôg. Eno emañ ivez ar menezioù brasañ ha kaerañ a ya kalzig a douristed da welet, evit arvestiñ ouzh gweledvaoù kenedus hag ar mor glas diharz.

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Pennad dre ar munud : Istor Iwerzhon.

Tud brudet[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Notennoù ha daveoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

↑ "Irlandr" war devri.bzh
↑ Banque Sonore des Dialectes Bretons, enklask e Molan e 2016 gant Adrien Desseigne
↑ (Rouez, barzhoniel) diwar an anv iwerzhonek "Éire"

Keltia

Asturies • Bro-Skos • Breizh • Enez-Vanav • Galiza • Iwerzhon • Kembre • Kernev-Veur
Gwelout ivez : Ar Gelted • Ogham • Yezhoù keltiek • Rouantelezhioù brezhon • Enez Vreizh • Galia

[1] "Irlandr" war devri.bzh

[2] Banque Sonore des Dialectes Bretons, enklask e Molan e 2016 gant Adrien Desseigne

[3] (Rouez, barzhoniel) diwar an anv iwerzhonek "Éire"

[1]

[2]

[3]