Thüringen

Eus Wikipedia
Thüringen
Stadoù Alamagn
Deiziad krouiñ3 Her 1990 Kemmañ
Anv er yezh a orinFreistaat Thüringen Kemmañ
Anvet diwarThuringii Kemmañ
Diellaouet gantHauptstaatsarchiv Weimar, Thüringisches Staatsarchiv Meiningen, Thüringisches Staatsarchiv Gotha Kemmañ
Testenn ar ger-sturHier hat Zukunft Tradition Kemmañ
KevandirEuropa Kemmañ
StadAlamagn Kemmañ
Kêr-bennErfurt Kemmañ
E tiriadAlamagn Kemmañ
Gwerzhid-eurUTC+01:00, Central European Time Kemmañ
Daveennoù douaroniel51°0′0″N 11°0′0″E Kemmañ
Poent uhelañGroßer Beerberg Kemmañ
Post dalc'het gant penn ar gouarnamantMinister-President of Thuringia Kemmañ
Penn an aotrouniezhBodo Ramelow Kemmañ
Korf lezenniñLandtag of Thuringia Kemmañ
Highest judicial authorityThuringian Constitutional Court Kemmañ
Ezel eusCommon Library Network, IT Planning Council Kemmañ
Raklec'hiet gantThuringia Kemmañ
Erlec'hiañ a raErfurt District, Gera District, Suhl District, Leipzig District, Halle District Kemmañ
Yezh implijetMain-Franconian Kemmañ
Prizioù resevetBigBrotherAwards Kemmañ
Testenn ar pennreolennoùConstitution of the Free State of Thuringia Kemmañ
Niverenn bellgomz+49-361-573211500 Kemmañ
Postelmailto:poststelle@tsk.thueringen.de Kemmañ
Banniel (deskrivadur)flag of Thuringia Kemmañ
Ardamezioùcoat of arms of Thuringia Kemmañ
Istorhistory of Thuringia Kemmañ
Ekonomiezh an danvezeconomy of Thuringia Kemmañ
Poblañsouriezh an danvezdemographics of Thuringia Kemmañ
Lec'hienn ofisielhttps://thueringen.de/ Kemmañ
Privacy policy URLhttps://thueringen.de/datenschutz Kemmañ
Contact page URLhttps://staatskanzlei-thueringen.de/wir-ueber-uns/kontakt Kemmañ
Impressum URLhttps://thueringen.de/impressum Kemmañ
Mastodon instance URLhttps://freistaat-thueringen.social Kemmañ
Rummad evit ar c'hartennoùCategory:Maps of Thuringia Kemmañ
Category for the view of the itemCategory:Views of Thuringia Kemmañ
Map

Stad dieub Thüringen (alamaneg : Freistaat Thüringen) a zo unan eus ar 16 Land a ya d'ober Alamagn. E-kreiz ar vro emañ, hag Erfurt eo ar gêr-benn. 16 200 km² eo gorread al Land, ha 2,3 milion a annezidi a zo ennañ.

Ti-gar Erfurt

Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

E-kreiz Alamagn emañ Stad dieub Thüringen : etre al Länder da-heul :Saks-Izel, Saks-Anhalt, Saks, Bavaria ha Hessen. Stank eo ar c'hoadeier en Thüringen, ul land lesanvet kalon c'hlas Alamagn. Ar c'hoadeier-se agver dreist-holl e gwalarn al land, en Thüringer Wald. E norzh ar c'hoad-se e kaver un uhelgompezenn. Er gwalarn ez eus ul lodenn eus ar menezioù Harz. Torosadurioù menezioù all a gaver en Thüringen : Rhön, Dün, Kyffhäuser ha Hainich. Lodenn reter Thüringen a zo un uhelgompezenn. Ar Saale, an Ilm, ar Werra, an Unstrut hag ar Weibe Blanc eo ar stêrioù a gaver en Thüringen.

Aozadur an tiriad[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Arondisamantoù (Landkreise) ha kêrioù-arondisamantoù (kreisfreie Städte)


17 Landkreise Thüringen
Niv. Arondisamant Pennlec'h Marilh Gorread

(km²)

Annezidi

(2007)

1 Altenburger Land Altenburg ABG 569,08 103 313
2 Eichsfeld Heiligenstadt EIC 939,82 107 924
3 Gotha Gotha GTH 935,59 141405
4 Greiz Greiz GRZ 843,52 112 682
5 Hildburghausen Hildburghausen HBN 937,38 69 425
6 Ilm Arnstadt IK 843,30 114 445
7 Kyffhäuser Sondershausen KYF 1 035,13 85 362
8 Nordhausen Nordhausen NDH 710,91 91 762
9 Saale-Holzland Eisenberg SHK 816,99 88 935
10 Saale-Orla Schleiz SOK 1.148,41 90 910
11 Saalfeld-Rudolstadt Saalfeld SLF 1.034,58 121 542
12 Schmalkalden-Meiningen Meiningen SM 1.210,14 134 262
13 Sömmerda Sömmerda SÖM 804,17 75 257
14 Sonneberg Sonneberg SON 433,36 62 384
15 Unstrut-Hainich Mühlhausen UH 975,48 111 643
16 Wartburg Bad Salzungen WAK 1.304,84 13 058
17 Weimarer Land Apolda AP 803,03 86568
  • 6 kêr-arondisamant (kreisfreie Städte) Thüringen

Kêrioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kêrioù Thüringen
niv. kêr annezidi distrig
31 a viz Kerzu 1970 31 a viz Kerzu 2000 30 a viz Even 2005
1. Erfurt 192.679 200.564 202.590 kêr dizalc'h
2. Gera 106.841 112.835 104.737 kêr dizalc'h
3. Jena 85.169 99.893 102.201 kêr dizalc'h
4. Weimar 63.985 62.425 64.361 kêr dizalc'h
5. Gotha 57.256 48.376 47.045 Gotha
6. Eisenach 50.059 44.442 43.858 kêr dizalc'h
7. Nordhausen 42.018 45.633 43.781 Nordhausen
8. Suhl 28.177 48.025 43.202 kêr dizalc'h
9. Altenburg 47.497 41.290 38.203 Altenburg
10. Mühlhausen 46.135 38.695 37.480 Unstrut-Hainich
11. Saalfeld 31.048 29.511 28.148 Saalfeld-Rudolstadt
12. Ilmenau 19.634 27.176 26.713 Ilm
13. Arnstadt 27.368 27.220 25.828 Ilm
14. Rudolstadt 30.087 27.528 25.584 Saalfeld-Rudolstadt
15. Apolda 29.754 25.899 24.684 Weimar
16. Greiz 39.424 26.177 24.007 Greiz
17. Sonneberg 29.811 24.837 23.928 Sonneberg
18. Sondershausen 22.195 23.088 21.718 Kyffhäuser
19. Meiningen 24.876 22.240 21.642 Schmalkalden-Meiningen
20. Sömmerda 15.959 21.977 20.885 Sömmerda

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ragistor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Roudoù pobladur e Thüringen a gaver ken abred hag e 350 000 kent JK. Korf-eskern un homo sapiens (200 000 kent JK) a zo bet kavet e-kichen Weimar.

Roud kentañ an anv Thüringen[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Anv Thüringen a zeu eus hini an Dhüringed a veze o chom eno e-tro an eil kantved. Tapet e voe gant ar Franked e-tro ar VIvet kantved, hag ul landgraf (kontelezh) eus an Impalaeriezh santel roman german e voe azalek 1130.

Er Grennamzer[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gant marv Heinrich Raspe IV e 1247 ez eas familh konted Thüringen da netra. Goude ar brezel a hêrezh (1247-1264) e voe dizalc'h lodenn gornôg Thüringen dindan an anv Hessen. Ar peurrest eus Thüringen a voe perc'hennet gant konted Meissen, hag int eus familh Wettin. Dont a reas neuze da vezañ kreiz trede dukelezh Saks ha rouantelezh Saks. Pa voe rannet ar familh Wettin e daou skourr e 1485 e voe perc'hennet Thüringen gant an hini kentañ, ha tamm-ha-tamm e voe rannet e meur a stadig abalamour d'an hengoun sakson diazezet war rannañ an hêrezh hetre an hêred c'hourel. Graet e vez dukelezhioù sakson eus ar stadoù-se. Ar re bouezusañ a oa hini Saks-Weimar, Saks-Eisenach, Saks-Jena, Saks-Meiningen, Saks-Altenburg, Saks-Coburg ha Saks-Gotha.

An Disivoud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Da vare an Disivoud e teuas Thüringen da vezañ ur vro brotestant. E 1520 e voe diskaret ar gredenn gatolik : distrujet e voe ar manatioù ha skarzhet ar veleien. Dindan ren priñs-dilenner Mainz e oa distrig Eichsfeld ha katolik e chomas, evel kêr Erfurt ha tro-war-dro dezhi.

An XIXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Napoleonstein, monumant da zerc'hel soñj eus emgann Jena

Napoleon Iañ a adsavas an tiriad pa voe krouet kengevredad ar Roen e 1806. Kemmoù a voe degaset en-dro da vare Kendalc'h Vienna (1814-1815) pa voe krouet ar C'hengevredad german.

Kastell Friedenstein

An XXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

E 1920 e voe kendeuzet ar stadoù-se en ur stad nemetken anvet Thüringen ha lakaet e voe Weimar da gêrbenn. Gant dileuridi Saks-Coburg e voe dibabet bezañ staget ouzh Bavaria. D'ar mare-se e oa dispac'hel an traoù e Thüringen. E miz Here 1923 e voe degemeret izili eus KPD e gouarnamant Thüringen. Fellout a rae dezho ma vefe aozet ur Republik kuzulioù, met ne badas ket ha flastret e voe gant an arme.

Iliz-veur Erfurt

E 1937 e vo digoret kamp-bac'h Buchenwald e-kichen Weimar. Kalz distruj a voe e Thüringen e-pad an Eil Brezel-Bed, dreist-holl e Jena hag e Nordhausen, hag a voe bombezet kalz. An Amerikaned eo a voe ar re gentañ o tizhout Thüringen e miz Ebrel 1945, met azalek miz Gouere 1945 e voe aloubet gant an Arme Ruz. Ul lodenn eus Saks Prusia (Erfurt, Mühlhausen ha Nordhausen) a voe staget neuze ouzh Thüringen ha lakaet e voe Erfurt da gêrbenn. Dilennadegoù kentañ ar parlamant a voe azoet e 1946.

E 1949 e voe krouet DDR ha staget e voe Thüringen outi. Divodet e voe al Länder e 1952 hag aozet distrigoù (Bezirke) en o lec'h. Rannet e voe neuze Thüringen e tri distrig : hini Erfurt, hini Gera ha hini Suhl. Da vare ar Brezel yen e voe harzoù su Thüringen ul lodenn eus ar rideoz houarn, evel ma c'haller gwelout e Mirdi ar Voger e Mödlareuth. Adsavet e voe Land Thüringen e pa voe adunvanet Alamagn e 1990. E 1993 e voe votet ur vonreizh nevez ha dibabet an anv Freistaat Thüringen. Abaoe an adunvanidigezh ez eo bet CDU ar strollad politikel pennañ hag e izili o deus kemeret perzh en holl c'houarnamantoù : gouarnamantoù kenunaniezh (1990-1999) pe o-unan e penn an traoù abaoe 1999.

Galloud lezenniñ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gant parlamant Thüringen eo e vez votet al lezennoù. Aozet e vez dilennadegoù bep pemp bloaz. 88 dileuriad a zo el Landtag.

Embregerezhioù pennañ Thüringen[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Anv an embregerezh Skourr Niver a implijidi Lec'h pennañ
Deutsche Post AG Post, ensavadur kred 5000 Erfurt, Nohra
Deutsche Bahn AG Transportoù dre hent-houarn 4800 Erfurt
Deutsche Telekom AG Pellgehenterezh 3300 Erfurt
Helios Kliniken GmbH Ospitalioù 2900 Erfurt, Gotha, Bleicherode
AOK Thüringen Assurañsoù 2300 Erfurt
Metro Kenwerzh a-vunut hag a-vras 2300
Rhön Klinikum AG Ospitalioù 2200 Bad Berka, Hildburghausen, Meiningen
EDEKA Kenwerzh a-vunut hag a-vras 2100
Zeitungsgruppe Thüringen Verwaltungsgesellschaft mBH Kelaouiñ 1800
Opel Sevel kirri 1800 Eisenach

Deskadurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Deskadurezh uhel[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

E Thüringen e kaver nav ensavadur a zeskadurezh uhel :

Sevenadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Mirdi ar Bauhaus e Weimar

A-bouez ez eo Thüringen en Alamagn a-fet sevenadur. A-viskoazh eo bet brudet kêr Weimar a-fet sevenadur, hag eno eo e c'hanas al luskas lennegezh anvet "Weimarer Klassik" (e-tro 1786-1805), eno e voe krouet ar Bauhaus hag e Thüringen ivez e vo skrivet kentañ bonreizh Alamagn.

Tud vrudet[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud a-bouez bras e sevenadur Europa a zo liammet ouzh Thüringen. Martin Luther a repuas e kastell Wartburg ma stagas gant treiñ an Testamant Nevez en alamaneg. Goethe a voe o chom eno e-pad ouzhpenn 50 vloaz, hag eno ivez eo e kejas ouzh ar barzh Friedrich Schiller.

A-bouez eo ivez Thüringen a-fet sonerezh klasel :Johann Sebastian Bach a voe ganet en Eisenach hag ul lodenn eus e vuhez a gasas e Thüringen. Alies e teuas Johannes Brahms da Meiningen, ma savas e bevare sinfonienn. Franz Liszt a labouras e Weimar ha Richard Wagner a zeuas alies da Eisenach ha da Weimar ma krouas Lohengrin.

War dachenn ar skiantoù e c'haller menegiñ ar fizikour Ernst Abbe, ar matematikour Friedrich Ludwig Gottlob Frege, ar mezeg Christoph Wilhelm Hufeland pe c'hoazh ar biologour Ernst Haeckel.

Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]


Commons
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.


Länder Alamagn Banniel Alamagn
Baden-Württemberg |  Bavaria |  Berlin |  Brandenburg |  Bremen |  Hamburg |  Hessen |  Mecklenburg-Pomerania ar C'hornaoueg |  Nordrhein-Westfalen |  Rheinland-Pfalz |  Saarland |  Saks |  Saks-Anhalt |  Saks-Izel |  Schleswig‑Holstein |  Thüringen


Porched Alamagn – Adkavit pennadoù ha rummadoù Wikipedia a denn da Alamagn.