Pádraig Pearse

Eus Wikipedia
(Adkaset eus Padraig Pearse)
Pádraig Mac Piarais
Delwenn eus Pádraig Pearse e Tralee, Kontelezh Kerry

Patrick Henry Pearse zo anvet Pádraig Pearse en emsav iwerzhonat (Pádraig Anraí Mac Piarais en iwerzhoneg). Ganet e oa bet e Dulenn d'an 10 a viz Du 1879 ha tremenet e oa d'an 3 a viz Mae 1916. Kelenner, alvokad, barzh, skrivagner, emsaver ha broadelour, bet e oa unan eus pennoù Emsavadeg Pask e 1916. Anvet e oa neuze "Prezidant eus ar gouarnamant da c'hortoz" eus Republik Iwerzhon en unan eus ar c'hemennadennoù savet gant pennoù an emsavadeg. Da-heul c'hwitadenn an emsavadeg ha kondaonidigezh d'ar marv roet da Bearse ha war un dro d'e vreur Liam Mac Piarais (Willie Pearse) ha da bevarzek penn all, e voe sellet ouzh Pearse evel enkorfadur an emsavadeg gant kalz tud.

Buhez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Mab e oa d'ur embreger mañsoner saoz, Séamas Mac Piarais (James Pearse), ha da Margaret Brady, e eil wreg. Deuet e oa Séamas Mac Piarais eus Birmingham da Zulenn evit kemer perzh e lañs ar sevel ilizoù e oa en Iwerzhon e diwezh an XIXvet kantved. En em goñvertisañ a reas d'ar relijion katolik e 1870 hag ez eas da vezañ a-du gant emrenerezh Iwerzhon. E vamm a oa iwerzhonegerez koulz hag e moereb-kozh ha diwar o levezon e vagas Padraig Pearse ur garantez greñv evit an iwerzhoneg. E 1896 ec'h emezelas gant Conradh na Gaeilge (Kevre an iwerzhoneg) hag e 1903 ez eas da benn ar gelaouenn An Claidheamh Soluis (Ar C'hleze lufrus).

Skol Sant Enda[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Desket en Irish Christian Brothers, evel e vreur Willie, e soñj Pearse eo ar yezh staget kreñv ouzh hevelepted ur broad. Ar reizhiad deskadurel iwerzhonat eus ar mare-mañ a zisave an iwerzhoniz evit ma teufont da vezañ soazon a sevenadur, e-se e veze dismeget an iwerzhoneg. Adtiñvañ an iwerzhoneg a oa ur pal a-bouez evitañ. Evit tizhout ar pal e vefe dav sav ur reizhiad deskadurel nevez ha hoalus. Hag evit mont war-raok e savas ur skol evit ar baotred, Scoil Éanna (St. Enda's School) e Cullenswood House, e Ranelagh, ur c'harter eus Dulenn, e 1908. Ar skolidi a veze disavet en iwerzhoneg kement hag e saozneg. Bremañ eo Cullenswood House deuet da vezañ ar skol iwerzhonek, Lios na nÓg. Gant harp Thomas MacDonagh, e vreur Willie Pearse, o mamm ha Margaret ha Mary Brigid Pearse, e-touez tud gouiziek all, e reas berzh abred a-walc'h an embregadenn.

Oberennoù troet e brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Mammennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Tim Pat Coogan, Michael Collins, Hutchinson, 1990.
  • Ruth Dudley Edwards, Patrick Pearse: the Triumph of Failure Londrez: Gollancz, 1977.
  • F.S.L. Lyons, Ireland Since the Famine, Collins/Fontana, 1973.
  • Dorothy Macardle, The Irish Republic, Corgi, 1968.
  • Arthur Mitchell & Pádraig Ó Snodaigh, Irish Political Documents 1916-1949, Irish Academic Press 1985.
  • Mary Pearse, The Home Life of Pádraig Pearse. Cork, Mercies 1971.

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]