Gourin (kumun)
| Gourin | ||
|---|---|---|
 Ar maerdi. | ||
.svg)
| ||
| Anv gallek (ofisiel) | Gourin | |
| Bro istorel |  Kernev
| |
| Melestradurezh | ||
| Departamant |  Mor-Bihan
|
|
| Arondisamant | Pondi | |
| Kanton | Gourin (pennlec'h) | |
| Kod kumun | 56066 | |
| Kod post | 56110 | |
| Maer Amzer gefridi | Hervé Le Floc’h 2020-2026 | |
| Etrekumuniezh | Roue Morvan Kumuniezh | |
| Bro velestradurel | Kornôg Kreiz Breizh | |
| Lec'hienn web | (fr) www.gourin.fr | |
| Poblañsouriezh | ||
| Poblañs | 3 783 ann. (2020)[1] | |
| Stankter | 51 ann./km² | |
| Douaroniezh | ||
| Daveennoù lec'hiañ | ||
| Uhelderioù | kreiz-kêr : 157 m bihanañ 83 m — brasañ 301 m | |
| Gorread | 74,72 km² | |
|
||
kemmañ  |
||
Gourin a zo ur gumun eus Bro-Gerne e departamant ar Mor-Bihan, e kornôg Breizh. Pennlec'h kanton Gourin eo.
Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Eieniñ a ra ar Stêr-Laeron e Gourin.
Anv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Stummoù skrivet[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Erwan Vallerie ː Gurvreaen, XIvet kantved ; Gorwrein, 1108 ; Gorurein, Goruurein, 1163 ; Gourvrin, 1284 ; Gourvrein, 1368 ; Goururein, 1368 ; Gourrein, 1391 ; Gouerien, 1392 ; Gourviein, 1395 ; Gourverein, 1395 ; Gouourein, 1426 ; Gouvreyn, 1438 ; Gourein, 1441 ; Gourrein, 1448 ; Goureim, 1457 ; Gourein, 1479 ; Gourvrein, 1516 ; Gourrein, Gourein, 1535 ; Gourrein, 1536 ; Gouerein, 1555 ; Gourin, 1566 ; Gourrein, 1574 ; Gorin, 1630[2].
Ardamezouriezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
|
|
|
Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Henamzer[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
XVIIvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Bonedoù Ruz, 1675:
- trubuilhoù a voe er barrez d'an 29 ha d'an 30 a viz Even; ouzhpenn 200 a dud a dagas ti gwreg François Jan, ur sarjant, e-tal ar vered, goude an oferenn-bred d'an 29, torret dorioù ha prenistri an ti a daolioù mein, gwallgaset e voe ar sarjant, huchet e oa an taos-holen gantañ, tapet e holl baperioù, ur fuzuilhenn ha div bistolenn; mont a reas an emsavidi da di Georges Le Sallay, ur serjant all; d'an 30, ur sulvezh, ouzhpenn 300 a dud a dagas ti François Millier, kemeret ar paper timbr gante ha devet war wel d'an holl[4],[5];
- un digoll a 5 500 lur a voe paeet gant ar barrez ha gant he zrevioù (ar Sent en o mesk) d'an aotrou Le Moyne de Trevigny goude tagadenn e gastell e Sant-Hern d'an 11 a viz Gouere 1675 e-pad Emsavadeg ar Bonedoù ruz[6];
- nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 ouzh daou zen eus Gourin goude an emsavadeg[7].
Dispac'h Gall[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790; gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet da bennlec'h kanton Gourin gant teir c'humun ennañ: ar Sent, Gourin ha Roudoualleg; e Bann ar Faoued e oa; Gourin, sez ur senesaliezh, a glaskas mirout he sez roueel, met nac'het e voe gant Ar Faoued; en aner c'hoazh e klaskas Gourin bout staget ouzh Karaez war tachenn ar justis[8]; miret ha brasaet e voe kanton Gourin gant al lezenn eus an 8 pluviôse an IX (28 a viz Genver 1801), dezhi an titl loi portant réduction du nombre de justices de paix; lakaet e voe Roudoualleg en Arondisamant Pondi bet krouet e 1800[9],[10].
XXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- 1914: gant peder familh eus Gourin ha tro-war-dro eo krouet kêriadenn "Gourin" en Alberta, e Bro-Ganada.
Brezel-bed kentañ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Mervel a reas 303 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lâret eo 5,60 % eus he foblañs e 1911[11],[12].
Eil Brezel-bed[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Repuidi-brezel: d'an 10 a viz Even 1940 e oa 951 repuad e Gourin; 88 anezhe n'oant ket distroet d'ar gêr c'hoazh d'ar 1añ a viz Gwenholon 1940[13].
- D'ar 7 a viz Even 1944 e kouezhas ur c'harr-nij (Spitfire IX marilhet MK855 ha kodet SK-E) eus ar Royal Air Force e Gourin; tapet e voe e sturier gant an Alamaned[14].
- Rezistañs:
- Pemp archer eus brigadenn Gourin, bet serret d'an Alamaned e miz Mae 1944, a varvas er c'hampoù-bac'h en Alamagn; eizh ezel eus ar gevredigezh sport "Chasseurs de Gourin" a varvas evit Bro-C'hall[15].
- Tri gwaz eus Gourin hag a gemere perzh ar Rezistañs a voe fuzuilhet e Rozkev (Lannejenn) d'ar 24 a viz Even 1944; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al lu alaman a oa he sez er Faoued[16],[17].
- Fuzuilhet e voe tri gwaz eus ar gumun e Landordu e Berne, d'ar 6 a viz Gouhere 1944 abalamour d'o ferzh er Rezistañs; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al Lu alaman Ar Faoued[18].
- Mizioù Even ha Gouere 1944: preizhet e voe argant an ti-post pemp gwech gant tud ar Rezistañs ha tapet 254 500 lur gante[19].
Brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Ar Brezoneg er Skol, 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol[20].
- Klasoù divyezhek a zo eno abaoe 1994.
- E distro-skol 2022 e oa 60 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (15,8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)[21].
Monumantoù ha traoù heverk[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
-
An alez toet.
- Alez toet Menguionnet.
-
Kastell Troñjoli. -
Maner Kerbiquet. -
Maner Menguionnet.
- Kastell Troñjoli.
- Manerioù Kerbiquet ha Menguionnet.
-
An iliz katolik. -
Sant Herve. -
Sant Nikolaz. -
Ar garnel.
_%C3%89glise_01.JPG)
- Iliz katolik Sant Pêr ha Sant Paol.
- Chapelioù Sant Herve ha Sant Nikolaz.
- Ar garnel.
-
Monumant er vourc'h. -
Monumant ar Rezistañs.
- Monumant ar re varv er vourc'h, luc’hskeudenn ha kartenn-bost[22].
- Monumant ar re varv er vered, luc’hskeudenn[23].
- Monumant Rezistanted ar Menez Du.
Poblañs[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Emdroadur ar boblañs abaoe 1793[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Tud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Tud bet ganet er gumun[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Alan ar Maout: eskob Leon, ha goude Kernev; prezidant kentañ Kambr ar C'hontoù Breizh et 1486; aet da Anaon e 1493.
- 1660 : Anne Dieu-le-veut, morlaerez.
- 1924 : Marsel Blanchard, beleg hag emsaver breton.
Ardamezeg ar familhoù[24][kemmañ | kemmañ ar vammenn]
|
|
|
|
|
|
Gevelliñ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Festoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Fest ar C'hrampouezh (e miz Gouere).
- Fest Ty Gay (e miz Eost).
- Kampionad sonerezh hengounel (e miz Gwengolo).
- Fest ar zombied (e miz Here 2009 ha 2010).
Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Gourin au XIXème siècle, 259p. Anne LIGAON, Claude GESLIN. 1992, Rue des Scribes éditions - Roazhon
- Gourin et son canton, 127p. Marcel CARMARD, 2005, Alan SUTTON - Saint-Cyr-sur-Loire
- Gourin, paroisse cornouaillaise au XVIIè et XVIIIè siècles : étude démographique 1/2,134p, Nicole Lohéac, kounskrid, 1984
Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- (br) Gourin war al lec'hienn Geobreizh
- (fr) Lec'hienn ofisiel an ti-kêr
- (fr) Lec'hienn gouestlet da C'hourin
- (fr) Lec'hienn ofisiel sinema Gourin
- (fr) Lec'hienn eil emgav ar sinema war ar maez e Gourin
- (fr) Lec'hienn ofisiel RMN Radio Montagnes Noires (radio lec'hiet e Gourin)
- (fr) Info Bretagne
Daveoù ha notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
- ↑ (br) Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez – Corpus. An Here, 1995 (ISBN 978-2-86843-153-0)
- ↑ (fr)Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, hep deiziad, (e galleg), pajennoù 16 ha 17
- ↑ (fr)Yvon Garlan ha Claude Nières, Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges, Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 113, 118 ha 119.
- ↑ (fr)D. Tempier, La Révolte du papier timbré en Bretagne. Nouveaux documents, pajennoù 123-151.
- ↑ (fr)Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 106-109.
- ↑ (fr)Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 152-154
- ↑ (fr)Jean-Louis Debauve, La Justice révolutionnaire dans le Morbihan, e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 36
- ↑ (fr)Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 107
- ↑ (fr)Cassini - EHESS - Roudoualleg - Fichenn ar gumun
- ↑ (fr)memorialgenweb - Monumant ar re varv e kreiz ar vourc'h
- ↑ (fr)memorialgenweb - Monumant ar re varv er vered
- ↑ (fr)Association Mémoire du canton du Faouët, 1939-1945 en Centre-Bretagne, Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn I, pajenn 118
- ↑ (fr)Pertes RAF Morbihan
- ↑ (fr)René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 13-17
- ↑ (fr)Association Mémoire du canton du Faouët, 39-45 en Centre-Bretagne, Embannadurioù Liv' éditions, Le Faouët, ISBN-10: 2844970966 ISBN-13: 978-2844970961 (e galleg)
- ↑ (fr)René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 30 ha 31
- ↑ (fr)René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 21 ha 22
- ↑ (fr)Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 110
- ↑ (fr)Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
- ↑ (br)Distro-skol ar c’helenn divyezhek e 2019
- ↑ (fr)Memorial Genweb
- ↑ (fr)Memorial Genweb
- ↑ (fr)Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014.
Rummadoù:
- Kumunioù ar Mor-Bihan
- Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790
- Kumunioù Kerne
- Emsavadeg ar Bonedoù ruz
- Ar Brezoneg er Skol
- Repuidi-brezel er Mor-Bihan (1939-1945)
- Nijerezioù ar C'hommonwealth aet d'ar strad e Breizh e-pad an Eil brezel-bed
- Argant tapet e tiez-post ar Mor-Bihan gant tud eus ar Rezistañs e 1944
- Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Lannejenn e 1944
- Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Berne e 1944