Roll Duged Savoia

Eus Wikipedia
(Adkaset eus Dug Savoia)
Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ
Ezhomm zo da vrezhonekaat ar pennad-mañ : treiñ an traoù manet en ur yezh all, pe lakaat en doare-skrivañ peurunvan ha netra ken, pe ober gant gerioù brezhonekoc'h ivez ouzhpenn.
N'eus daveenn ebet er pennad-mañ. Gallout a rit labourat d'e wellaat dre ober dave da vammennoù solius.
Tabut a c'hall sevel diwar an diouer a zaveoù, hag ar pennad a c'hall bezañ diverket.
Didalvez eo Patrom:Harvsp hag Patrom:Ouvrage er wiki brezhonek

Konted Savoia ha duged Savoia zo titloù a denn da Savoia pa oa stag ouzh rouantelezh Bourgogn da gentañ, ouzh kontelezh Savoia goude, e-barzh an Impalaeriezh Santel. Titl Konted Savoia zo stag ouzh an Humberted, konted Maurienne anezho, e deroù istor Tiegezh Savoia, un titl implijet adal ar XIIvet kantved. Hini an duged a oa bet krouet e deroù ar XVvet kantved.

Konted Savoia (XIvet kantved – 1416)[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Renk Poltred Anv Ren Notennoù Skoedoù
1 Umberto Iañ Biancamano
(v. 980-v. 1048)
v. 1027-v. 1047 Gant an Impalaer santel, Konrad II, e voe roet gwirioù dezhañ war kontelezh Savoia en 1003[1].
Dimezet da Auxiliende pe Ancilie, moarvat eus tiegezh an Anselmided.
Termal a reer en XIIvet ha XIIvet kantved entre ardemezioù an Impalaeriezh santel roman german, a zo kemeret evel banniel kontelezh Maurienne, hag banniel brezel « ar groaz arc'hant » a deuy da vout arouez kontelezh Savoia.





2 Amedeo Iañ Savoia
(v. 1016-v. 1051)
v. 1047/48-v. 1051 A renas war-lerc'h e dad.
3 Oddone Iañ Savoia
(v. 1023-v. 1057/60)
1051-v. 1057/60 A renas war-lerc'h e vreur. Dimezet da Adelaida Susa, markizez Susa ha kontez Torino (1015-1091)
4 Pietro Iañ Savoia
(v. 1048-v. 1078)
v. 1057/60-v. 1078 A renas war-lerc'h e dad. Re yaouank da ren, rejañs gant e vamm Adelaid. Dimezet da Agnès Poatev, ha div verc'h dezho.
5 Amedeo II Savoia
(v. 1048-v. 1080)
v. 1078-v. 1080 A renas war-lerc'h e vreur. Levezonet gant e vamm. Dimezet da Janed Geneva. Digant e vreur-kaer, an impalaer Herri IV, en doe Bugey.
6 Umberto II Savoia
(v. 1065-1103)
v. 1080-1103 A renas war-lerc'h e dad. Dimezet da Gisela Bourgogn. He merc'h, Adelaid Savoia, a zimezas da Loeiz VI, roue Bro-C'hall.
7 Amedeo III Savoia
(v. 1095-1148)
1103-1148 A renas war-lerc'h e dad. Deuet an titl a gont dezhañ.
Kont an Impalaeriezh Santel, vikel hed-buhez evit Piemonte ha Lombardia adal 1111, besroue Arle, abad Saint-Maurice d’Agaune. Marvet e miz Eost 1148 e Nikosia (Kiprenez) e-pad an Eil kroazadeg. Dimezet da Gertrude, ha goude da Mathilde d’Albon de Viennois.
8 Umberto III Savoia, lesanvet ar Sant pe ar Gwenvidig) 1148-1170/1189 A renas war-lerc'h e dad. Da vanac'h e felle dezhañ mont, enebiñ a reas an uhelidi. Dimezet peder gwech : da Faydiva Toloza, da Gertrude Flandrez, da Anna Klementia Von Zärhingen da Béatrix Mâcon ha Vienne.
9 Tomas Iañ Savoia
(1178-1233)
1189-1233 A renas war-lerc'h e dad. Dimezet da Marguerite (Beatrix) de Genevois, skrapet gantañ pa oa bet dimezet ar briñsez gant he zad d'ar roue gall Fulup II (Bro-C'hall) ; 10 bugel o doe, 3 mab a renas an eil war-lerc'h egile, ha Tomas II Piemonte. Prenañ a reas kêr Chambéry, war-bouez ar c'hastell, a d'ar beskont Berlion, d'ar 15 Meurzh 1232[2]. Hag eñ da stagañ gant ur politikerezh a-du gant ar C'hibelined pa oa troet e ziagentidi gant ar Welfed.
10 Amedeo IV Savoia
(1197-1253)
1233-1253 A renas war-lerc'h e dad. Dimezet da Anne Bourgogn, ha goude da Cécile des Baux.
11 Bonifacio Savoia
(1244-1263)
1253-1263 A renas war-lerc'h e dad. Il hérite de la charge comtale da 9 bloaz. E vamm Cécile des Baux a voe rejantez gant e eontr, Tomas II Piemonte. Marvet da 19 vloaz, er vac'h, en 1263, goude gloazet o klask kemer kêr Torino.
12 Pietro II Petit Charlemagne
(v. 1203-1268)
1263-1268 Eontr d'ar c'hont en e raok. Lesanvet gant an istorourien en abeg d'e ampartiz er brezel, ma teuas a-benn da gemer Kanton Vaud. En 1234, e timezas da Agnès de Faucigny, obtenant ainsi le contrôle du Faucigny (vallées de l'Arve et du Giffre). Il obtient en 1250 l’anneau de Saint Maurice.
13 Filippo Iañ Savoia
(1207-1285)
1268-1285 Frère du précédent. Dernier des huit fils du comte Thomas, il était encore moins destiné à ce titre lorsque son frère Pierre décède en 1268. Moins pieux que son frère Boniface, il entame une carrière religieuse l'amenant à devenir évêque de Valence (1241) puis archevêque-élu de Lyon (1246). Âgé de 60 ans, devant succéder à son frère, il épouse en 1268 la veuve du duc de Bourgogne, Alix de Méranie, lui permettant de porter le titre de comte palatin de Bourgogne[3]. Son action comtale et sa politique d'accroissement territoriale lui valent l'opposition de Rodolf Habsbourg, du dauphin de Viennois, du kont Genève ha roue Sikilia[3]. Marvet divab.
14 Amédée V le Grand
(v. 1249-1323)
1285-1323 Neveu du précédent, il est le fils de Thomas II de Piémont. Il épouse Sibylle de Baugé, puis Marie de Brabant. Il poursuit la lutte contre la coalition qui s'était engagée contre son oncle. En 1295, il achète le kastell Chambéry qui s'imposera comme la principale résidence comtale. Politique de rapprochement avec la France[3].
15 Édouard le Libéral
(1284-1329)
1323-1329 A renas war-lerc'h e dad. Édouard (Odoar) épouse Blanche Bourgogn. Sa fille, Jeanne, contre les usages, revendique avec son mari Yann III Breizh la succession ar gontelezh.
16 Aymon le Pacifique
(1291-1343)
1329-1343 A renas war-lerc'h e vreur. Dimezet da Yolande de Montferrat. Il réorganise kontelezh Savoia, poursuit la politique de son père vis-à-vis de la France[3], et poursuit les combats contre son voisin dauphinois, Guigues VII Viennois.
17 Amedeo VI
(1334-1383)
1343-1383 A renas war-lerc'h e dad. Dimezet da Bonne de Bourbon en 1365. Kont da 9 bloaz, dindan aotrouniezh ur eontr dezhañ. Adaozañ a reas dugelezh Savoia. En 1359 e prenas bro Vaud. En 1352 e savas Urzh an Alarc'h Du , --> hag en 1362 l’Ordre du collier de Savoie. Il obtient de l'empereur Charles IV le titre de « vicaire perpétuel de l’Empire dans l’ancien royaume d’Arles ». Il dirige une expédition, parfois considérée comme une croisade, pour libérer son cousin Jean V Paléologue. Mervel a eure gant ar vosenn en 1383, pa oa o reiñ harp da Loeiz II Anjev da adkemer e ditl.
18 Amedeo VII ar C'hont ruz'
(1360-1391)
1383-1391 A renas war-lerc'h e dad. Dimezet da Bonne de Berry en 1377. Kont da 23 bloaz. Il obtient la dédition de Nice à la Savoie en 1388. Marvet en 1391 e Ripaille goude ul lamm diwar e varc'h. Kaoz a voe eus kontammadur en amzer-se.
19 Amedeo VIII Savoia
(1383-1451)
1391-1416 Mab da Amedo VII. Kont war-lerc'h e dad en 1391, met dre ma oa minor (8 vloaz ne oa ken) e voe fiziet ar rejañs en e vamm-gozh, Bonne de Bourbon, betek 1393. Dimezet da Marie de Bourgogne, en 1403. En 1401, e prenas kontelezh Genève. Pevar bloaz goude e tiazezas skol-veur Torino. Tre a-raok savidigezh ar gontelezh en dugelezh en 1412 e oa titlet evel « kont Savoia, dug Chablais hag Aosta, priñs, markiz en Italia, kont Genève, vikel an impalaer ».

Duged Savoia (1416-1861)[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Renk Poltred Anv Ren Notennoù Skoedoù
1 Amedeo VIII Savoia
(1383-1451)
1416-1440 Gant an impalaer Sigismond Iañ e voe savet kontelezh Savoia da zugelezh en 1416.
2 Lodovico Iañ Savoia
(1413-1465)
1440-1465 Mab da Amedeo VIII. Dimezet da Anne de Lusignan, merc'h da Janus, roue Kiprenez, ha roue Jeruzalem. Dug war-lerc'h e dad pa zilezas ar galloud.
3 Amedeo IX Savoia, lesanvet ar Gwenvidig
(1435-1472)
1465-1472 Mab d'an dug Lodovico. Il est surnommé Bienheureux à la suite de ses bonnes œuvres, titre que sa fille Loyse recevra aussi. Dimezet da Yolanda Bro-C'hall.
4 Filiberto Iañ Savoia , lesanvet ar Chaseour]]
(1465-1482)
1472-1482 Mab da Amedeo, dug da 7 vloaz, dindan rejaéns e vamm. Dimezet d'e geniterb Bianca Sforza. Marvet da 17 vloaz.
5 Carlo Iañ Savoia ar Brezelour]]
(1468-1490)
1482-1490 Breur da Filiberto Iañ . Dimezet da Blanche de Montferrat. En 1485, e prenas gwirioù he moereb Charlotte, war Kiprenez ha Jeruzalem, diganti.
6 Carlo II Savoia
(1489-1496)
1490-1496 Mab da Carlo Iañ . Dug Savoia da ur bloaz, dindan rejañs e vamm. Mervel a reas da 6 vloaz.
7 Filipo II Savoia an Dizouar
(1438-1497)
1496-1497 Grand-oncle du précédent, fils de Louis IPatrom:Er. Dimezet da Marguerite de Bourbon, ha goude da Claudine de Brosse.
8 Filiberto II Savoia le Beau
(1480-1504)
1497-1504 Fils du précédent. Dug Savoia da 17 vloaz. Da 16 vloaz e timezas d'he c'heniterv Yolande-Louise de Savoie, 9 bloaz dezhi, met mervel a eure 3 bloaz goude. Goude ec'h addimezas da Marguerite d'Autriche, fille de l'empereur Maximilien.
9 Carlo III Savoia
(1486-1553)
1504-1553 Demi-frère du précédent. Dug Savoia da 18 vloaz. Il épouse Beatriz Portugal (1504-1538). Sur leurs 9 enfants, seul Emmanuel-Philibert survit[4].
10 Emanuele Filiberto Savoia (1528-1580) , lesanvet Pennhouarn]]
(1528-1580)
1553-1580 Mab da Garlo III. Kas a reas kêr-benn e zugelezh da gêr Torino en 1562[5]. Il guerroie à la tête des troupes impériales[6] - c'est d'ailleurs lors de la emgann Muehlberg qu'il reçoit son surnom de la part des Catalans « Testa di ferro ». Il est vainqueur à la emgann Saint-Quentin (1557).Par le feur-emglev Cateau-Cambrésis, il recouvre les territoires des États de Savoie qui ont été annexés e-pad 23 bloaz gant Bro-C'hall. Dimezet da Marc'harid Bro-C'hall (1523-1574). 120px.
11 Carlo Emanuele Iañ
(1562-1630)
1580-1630 Fils du précédent. Selon Alexandre Dumas, il n'y a aucune raison sur l'origine de son surnom[7]. De nombreuses guerres l'opposent au roi de France, Henri IV, qui envahit le duché en 1600[8], et fait perdre au comté la Bresse, la Dombes, le Bugey et le pays de Gex au Traité de Lyon de 1601[9].
12 Vittorio Amedeo Iañ Savoia
(1587-1637)
1630-1637 Fils du précédent. Son frère aîné meurt en 1605, il est le nouvel héritier. Dimezet da Christine de France, il entre en conflit avec le roi de France
13 Francesco Giacinto Savoia
(1632-1638)
1637-1638 Fils du précédent. Mervet a eure e dad pa oa 5 bloaz, anvet e vamm da rejantez[10].
14 Carlo Emanuele II
(1634-1675)
1638-1675 Frère du précédent. Lors de la mort de son jeune frère, il a 4 ans et la régence de leur mère se poursuit[10]. Celle-ci est contestée par eontred an dug, Thomas de Savoie-Carignan ha Maurice, skoazellet gant Spagn, ha goude gant Richelieu. Dimezet da Françoise Madeleine Orleañs (bugel ebet dezho), ha goude Marie-Jeanne-Baptiste Savoia.
15 Vittorio Amedeo II
(1666-1732)
1675-1730 Fils du précédent. D'e nav bloaz e varvas e dad , e vamm a gemeras ar rejañs hag a renas ur politikerzh a-du gant ar C'hallaoued[11]. En 1690, Louis XIV fait occuper le duché[12]. À la suite du traité d'Utrecht, V-E est fait roi de Sicile (1713-1720), puis roi de Sardaigne (1720-1730). Il épouse Anne-Marie d'Orléans. Après un long règne, à la suite de la perte de sa femme, il fait un mariage morganatique avec la comtesse Anne-Thérèse de San Sebastiano (une ancienne maîtresse). Il se retire avec elle et abdique en 1730. Cependant il cherchera à reprendre la couronne à son fils qui l'assigne au château de Rivoli.
16 Carlo Emanuele III Sardigna
(1701-1773)
1730-1773 Fils du précédent. Roue Sardigna, teir gwech dimezet. Il est décrit comme un despote éclairé[13], reprenant et complétant les réformes engagées par son père, mais surtout par la publication des Royales Constitutions en 1770[14]. 120px
17 Vittorio Amedeo III
(1726-1796)
1773-1796 Fils du précédent. Il succède à son père en tant que roue Sardigna ha dug d'an oad a 47 vloaz. Il poursuit les réformes de ses prédécesseurs, s'oppose à la Révolution française[15] Aloubet an dugelezh gant an arme dispac'hel gall[16].
18 Carmo Emanuele IV
(1751-1819)
1796-1802 Mab da Vittorio Amedeo III . Dimezet da Clotilde de France, ur c'hoar d'ar roue gall Loeiz XVI. Le nouveau roi de Sardaigne hérite d'un royaume amputé de la terre de ses ancêtres, obligé de capituler puis de s'exiler en Sardaigne, face à la progression des troupes révolutionnaires. Les Austro-russes libèrent Torino, où il fait nommer Charles-Félix vice-roi, rak gwell e kav mont da Roma da chom. Goude marv e wreg en 1802, e laoskas ar galloud gant e vreur[17].
19 Vittorio Emanuele Iañ
(1759-1824)
1802-1821 Breur da g-Garlo Emanuele. Roue Sardigna. En 1789 e timezas da Maria Teresa Aostria-Este, ur verc'h-vihan d'an impalaerez[17]. Retour de l'ensemble du duché de rouantelezh Piemonte-Sardigna, goude feur-emglev Pariz e 1815, avec une nouvelle réorganisation[18]. Face au retour d'un régime absolutiste, il est poussé à abdiquer en 1821 en faveur de son frère Charles-Félix et confie la régence à Charles-Albert de Savoie-Carignan[19],[20]. 120px
120px
20 Carlo Felice Sardigna
(1765-1831)
1821-1831 Breur da Vittorio Emanuele. Goude dilez e vreur e sevenas ar rejant ur politikerezh frankizour, promulgue une politique plus libérale, cependant le nouveau roi de Sardaigne s'y oppose et demande que la régence prenne fin. La monarchie traditionnelle est appliquée. Sa mort marque la fin du dernier descendant direct des Blanches-Mains ou Humbertiens. 120px
21 Carlo Alberto Sardigna
(1798-1849)
1831-1849 Kenderv a bell da Carlo Emanuele Savoia-Carignano (Branche cadette des Savoie-Carignan), descendant de Charles-Emmanuel Ier de Savoie. Malgré l'épisode libéral de la régence, Charles-Albert réussit à se maintenir comme un héritier probable et devient roi de Sardaigne en 1831. Face à l'occupation autrichienne en 1848, débute la première guerre d'indépendance, cependant cette guerre est mal perçue dans le duché[21].
22 Vittorio Emanuele II
(1820-1878)
1849-1861 Mab da Garlo Alberto. Diwezhañ roue Sardigna, skoazellañ a reas ar Risorgimento a gasas da unvaniñ an dugelezh gant Bro-C'hall Napoleon III. 120px

Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  1. Frédéric Le Moal, Les Savoie, une dynastie européenne e La Nouvelle Revue d'histoire Meurzh-Ebrel 2015, p. 24-26.
  2. Ruth Mariotte Löber : Ville et seigneurie : Les chartes de franchises des comtes de Savoie, fin XIIe siècle-1343, Librairie Droz - Académie florimontane, 1973 ISBN 978-2-60004-503-2.
  3. 3,0 3,1 3,2 ha3,3 Roland Edighoffer : Histoire de la Savoie, Presses universitaires de France, 1992, ISBN 978-2-13-044838-9 .
  4. Patrom:Harvsp.
  5. Patrom:Harvsp.
  6. Patrom:Harvsp.
  7. Patrom:Ouvrage.
  8. Patrom:Ouvrage.
  9. Denise Turrel (sous la direction), Le traité de Lyon (1601), Numéro des Cahiers d'histoire, 2, tome 46, Patrom:2e 2001 En ligne.
  10. 10,0 ha10,1 Patrom:Ouvrage.
  11. Patrom:Harvsp.
  12. Patrom:Harvsp.
  13. Patrom:Ouvrage.
  14. Patrom:Ouvrage.
  15. Patrom:Ouvrage.
  16. Gwelout an Histoire de la Savoie de 1792 à 1815.
  17. 17,0 ha17,1 Patrom:Ouvrage.
  18. Patrom:Ouvrage.
  19. Patrom:Ouvrage.
  20. Sur cette période, consulter Histoire de la Savoie de 1815 à 1860.
  21. Patrom:Ouvrage.