Azeri

Eus Wikipedia
(Adkaset eus Azereg (yezh))


Azeri
(Azərbaycan dili, Азәрбајҹан дили)
Toleadoù azeri.
Toleadoù azeri.

Toleadoù ma vez komzet azeri
Perzhioù
Komzet e : Azerbaidjan, Iran, Jorjia, Irak, Rusia, Turkia
Rannved : Kreiz Azia
Komzet gant : 45 - 50 000 000 a dud
Renkadur : ~ 50
Familh-yezh : Yezhoù altaek
Statud ofisiel
Yezh ofisiel e : Azerbaidjan
Akademiezh : hini ebet
Kodoù ar yezh
ISO 639-1 az
ISO 639-2 aze
ISO 639-3
Kod SIL AZB
Sellit ivez ouzh ar pennad Yezh.

An azeri[1], [2], pe azerbaidjaneg[2], pe azerieg(Daveoù a vank) (azeri : Azərbaycan dili, Азәрбајҹан дили; distagadur (LFE): /azærbajʤan dili/), a zo ur yezh turkek a vez komzet e Kreiz Azia gant tro-dro da 35 milion a dud. An darn vrasañ eus ar gomzerion, ne vevont ket en Azerbaidjan (9.2 milion a gomzerion) e-lec'h m'emañ ar yezh ofisiel, met kentoc'h en Iran. Komzet e vez ivez e Dagestan, Jorjia, norzh Irak ha reter Turkia.

Rannyezhoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Div rannyezh pennañ ez eus:

Doare-skrivañ ha distagadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Betek 1929 e veze implijet al lizherenneg arabek evit skrivañ an azeri, implijet c’hoazh en Iran evit skrivañ azeri ar su. Etre 1929 ha 1938 e veze implijet al lizherenneg latin evit azeri an norzh, disheñvel he stumm diouzh al lizhereenneg latin a-vremañ avat. Etre 1938 ha 1991 e oa bet lakaet da ofisiel al lizherenneg kirillek. E 1991 e oa bet lakaet da ofisiel adarre al lizherenneg latin adstummet.

Doareoù-skrivañ an azeri
Arabek Latin Kirillek Latin LFE
—1918 1918–1939 1958–1991 1992—
A a А а A a [ɑ]
B в Б б B b [b]
Ç ç Ҹ ҹ C c [ʤ]
چ C c Ч ч Ç ç [ʧ]
D d Д д D d [d]
E e Е е E e [e]
ع Ə ə Ә ә Ə ə [æ]
F f Ф ф F f [f]
گ G g Ҝ ҝ G g [ɡʲ]
{Ƣ ƣ Ғ ғ Ğ ğ [ɣ]
ﺡ,ﻩ H h Һ һ H h [h]
X x Х х X x [x]
ی Ь ь Ы ы I ı [ɯ]
ی I i И и İ i [ɪ]
ژ Ƶ ƶ Ж ж J j [ʒ]
ک K k К к K k [k]
Q q Г г Q q [ɡ]
L l Л л L l [l]
M m М м M m [m]
N n Н н N n [n]
O o О о O o [ɔ]
Ɵ ɵ Ө ө Ö ö [œ]
پ P p П п P p [p]
R r Р р R r [r]
ﺙ,ﺱ,ﺹ S s С с S s [s]
Ş ş Ш ш Ş ş [ʃ]
ﺕ,ﻁ T t Т т T t [t]
U u У у U u [u]
Y y Ү ү Ü ü [y]
V v В в V v [v]
ی J j Ј ј Y y [j]
ﺫ,ﺯ,ﺽ,ﻅ Z z З з Z z [z]

Yezhadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Perzhioù hollek[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Evel en holl yezhoù turkek:

  • Yezh daspegel, reizh-tre he yezhadur
  • Jener yezhadurel ebet
  • Ger-mell ebet, daoust ha ma c’heller implijour an niverenn bir (‘unan’) evit merkañ an unander amstrizh
  • Digemm eo an anv gwan, lakaet dirak an anv, d.s.: çətin dərs ('ur/ar gentel diaes', d.l.e 'diaes kentel') kv. çətin dərslər ('kentelioù diaes')
  • Implijet lerc’hennoù, d.s.: Əli ilə ('gant Ali')

Hesonerezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Hesonerezh vogalennek[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Daou doare ez eus evel e turkeg hervez pep lostger resis:

Achuet ar wrizienn gant a, o, u, ı > a
d.s.: at (‘marc’h) > atlar (‘kezeg’)
Achuet ar wrizienn gant e, ö, ü, i > ǝ
d.s.: çǝkic (‘morzhol’) > çǝkiclǝr (‘morzholioù’)
Achuet ar wrizienn gant ı, a > ı
d.s.: qandır (‘gwad eo’)
Achuet ar wrizienn gant i, e, ǝ > i
d.s.: yenidir (‘nevez eo’)
Achuet ar wrizienn gant u, o > u
d.s.: dostdur (‘ur/ar mignon eo’)
Achuet ar wrizienn gant ü, ö > ü
d.s.: düyüdür (‘riz eo’)

Hesonerezh kensonennel[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kemmañ a c’hell kensonennoù ‘zo ivez, dreist-holl ‘k’ e dibenn ul lostger, hervez ar vogalenn a zeu diouzhtu a-raok en ur silabenn serr (achuet gant ur vogalenn) pe dirak ur vogalenn (silabenn digor), da skouer:

(Notenn: Evit an diforc’h etre vogalennoù sklaer ha teñvel s.o. ar rann 'Hesonerezh vogalennek')

  • Al lostger evit merkañ an amzer-da-zont (gw. pelloc’h) :


Silabenn serr achuet gant ur vogalenn sklaer: -(y)V2cV2k, d.s.:
gǝlmǝk (‘dont’) > gǝlǝcǝkdir (‘mont a raio’)


Silabenn ser achuet gant ur vogalenn deñvel: -(y)V2cV2q, d.s.:
oxumaq (‘lenn’) > oxuyacaqsan (‘lenn a ri’)


Silabenn digor achuet gant ur vogalenn deñvel: -(y)V2cV2ǧ, d.s.
yazmaq (‘skrivañ’) > yazacağıq (‘skrivañ a raimp’)


Silabenn digor achuet gant ur vogalenn sklaer: -(y)V2cV2y, d.s.:
gülmǝk (‘c’hoarzhin’) > gülǝcǝyǝm (‘c’hoarzhin a rin’)

An anv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

An troadoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

C’hwezh troad ec’h implijer en ouzbekeg:

ana (‘mamm, ur vamm, ar vamm’)
at (‘marc’h, ur marc’h, ar marc’h’)
  • Genitivel: merket gant al lostger -nV4n, d.s.:
Evin kapısi (‘dor an ti’)
Onun ata (‘he zad/e dad’)
pǝncǝrǝni (< pǝncǝrǝ, ‘prenestr’)
çiçǝki (< çiçǝk, ‘bleunienn’)
günü (< gün, ‘deiz’)
  • Dativel: merket gant al lostger -a/-ǝ (V2), d.s.:
evǝ (‘d’an ti/d’un ti’)
Ermǝnistana (‘da Armenia’)
  • Lokativel: merket gant al lostger -dV2, d.s.:
Bakıda (‘e Bakou’)
Turkiyyǝ (‘e Turkia’)
  • ablativel: merket gant al lostger -dV2n, d.s.:
Azərbaycandan (‘eus Azerbaidjan’)
Saat iki (‘da div eur’)

Al liester[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Implijet al lostger ‘-lV2r’ evit merkañ liester un anv, da skouer:
gözlǝr (< göz, ‘lagad’)
ilanlar ( < ilan ‘naer’)

Evel e brezhoneg ec’h implijet an unander da heul un niverenn, da skouer:

dörd aǧac (‘peder wezenn’)

Ar verb[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Anv-verb[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Al lostger –maq/-mǝk (V2) eo merk an anv-verb, da skouer:

yatmaq (‘kousk’)
etmǝk (‘ober’)

Ar raganvioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Me Mǝn

Te Sǝn

Eñ/Hi O

Ni Biz

C'hwi Siz

Int Onlar

Dibennoù personel boas[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • - (y)V2m (kentañ gour unander: ‘y’ goude ur vogalenn), d.s.:
mǝn müǝllimǝn (< müǝllim, ‘kelenner/ez’)
mǝn işçiyim (< işçi, ‘labourer/ez’)
mǝn qardaşam (< qardaş, ‘breur’)
mǝn satıcıyam (< satıcı, ‘gwerzhour/ez’)


  • -sV2n (eil gour unander), d.s.:
sǝn atasan (< ata, ‘tad’)
sǝn sǝfirsǝn (< sǝfir, ‘kannadour/ez’)


  • -dV4r (trede gour unander), d.s.:
o, anadır (< ana, ‘mamm’)
o, hǝkimdir ( < hakim, ‘mezeg/ez’)
o, dostdur (< dost, ‘mignon/ez’)
o, Türkdür (< Túrk, ‘Turk/ez’)


  • -(y)V4q (kentañ gour liester: ‘y’ goude ur vogalenn), d.s.:
qocayıq (< qoca, ‘kozh)
Ərǝbiq (< Ərǝb, ‘Arab’)
dostuq (< dost, ‘mignon/ez’)
ölüyüq (< ölü, ‘marv’)
körüq (< kör, ‘dall’)


  • -sV4(nV4)z (eil gour liester: -sV4nV4z dre skrid / -sV4z dre gomz), d.s.:'
tǝrcümǝçisiniz = tǝrcümǝçisiz (< tǝrcümǝçi, ‘troour/ez’)
oǧlansı(nı)z (< oǧlan, ‘paotr’)
oǧulsu(un)z (< oǧul, ‘mab’)
körsü(nü)z (< kör, ‘dall’)


  • -dV4rlV2r (trede gour liester), d.s.:
onlar hazırdırlar (< hazı ‘prest’)
onlar mühasibdirlǝr (< mühasib, ‘kontour/ez’)
onlar casusdurlar (< casus, ‘spier/ez)
onlar güzgüdürlǝr (< güzgü, ‘melezour’)

Amzerioù ar verb[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Stumm goulennata[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Peurliesañ e vez merket gant an tonvouezh nemetken kentoc'h evit gant ar rannig-nac'hañ (enger: –mV4-) evel e turkeg, da skouer:

gǝlir (‘mont a ra’) > gelir? pe gǝlirmi? (‘Ha mont a ra?’)
Amzer-vremañ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Al lostger –(y)V4r eo merk an amzer/-mañ (y goude ur vogalenn), da skouer:
gülmǝk (‘c’hoarzhin’) > gülürǝm (‘c’hoarzhin a ran’)
oxumaq (‘lenn’) > oxuyursan (‘lenn a rez’)
gǝlmǝk (‘dont’) > gǝlir (‘mont a ra’)
yazmaq (‘skrivañ’) > yazırıq (‘skrivañ a reomp’)
danışmaq (‘komz’) > danışırsınız/danışırsız (‘komz a reoc’h’)
görmǝk (‘gwelout’) > görürülǝr (‘gwelout a reont’)


  • Stumm nac’h, merket gant an enger –mV4-, da skouer:

(Notenn: Ret eo gwrirekaat ar rann-mañ)

gülürǝm (‘c’hoarzhin a ran’) > gülrǝm (‘ne c’hoarzhan ket’)
oxuyursan (‘lenn a rez’) > oxumursan(‘ne lennez ket’)
gǝlir (‘mont a ra’) > gǝlmir (‘n’ a ket’)
yazırıq (‘skrivañ a reomp’) > yazrıq (‘ne skrivomp ket’)
danışırsınız/danışırsız (‘komz a reoc’h’) > danışrsınız/danışrsınız (‘ne gomzit ket’)
görürülǝr (‘gwelout a reont’) > görmürlǝr (ne welont ket’)
Amzer-dremenet[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Al lostger -dV4 eo merk an amzer-mañ, da skouer:

(Notenn: Disheñvel eo loden eus an dibennoù personel diouzh ar re voas)

gülmǝk (‘c’hoarzhin’) > gülm (‘c’hoarzhin a ris’)
oxumaq (‘lenn’) > oxudun (‘lenn a rejout’)
gǝlmǝk (‘dont’) > gǝldi (‘mont a reas’)
yazmaq (‘skrivañ’) > yazq (‘skrivañ a rejomp’)
danışmaq (‘komz’) > danış(nı)z (‘komz a rejoc'h’)
görmǝk (‘gwelout’) > görlǝr (‘gwelout a rejont’)
Amzer-da-zont[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Al lostger –(y)V2cV2k/q/y/ǧ + vogalenn) eo merk an amzer-mañ, da skouer:

(Notenn: s.o. ar rann Hesonerezh kensonennel evit an diforc'h etre an dibennoù -k/q/y/ǧ)

gülmǝk (‘c’hoarzhin’) > gülǝcǝyǝm (‘c’hoarzhin a rin’)
oxumaq (‘lenn’) > oxuyacaqsan (‘lenn a ri’)
gǝlmǝk (‘dont’) > gǝlǝcǝkdir (‘mont a raio’)
yazmaq (‘skrivañ’) > yazacağıq (‘skrivañ a raimp’)
danışmaq (‘komz’) > danışacaqs(ın)ız (‘komz a reot’)
görmǝk (‘gwelout’) > görəcəklər (‘gwelout a raint’)


  • Stumm nac’h, merket gant an enger –mV4(y)-, da skouer:
gülǝcǝyǝm (‘c’hoarzhin a rin’) > gülməyǝcǝyǝm
oxuyacaqsan (‘lenn a ri’) > oxumayacaqsan
gǝlǝcǝkdir (‘mont a raio’) > gǝlməyǝcǝkdir
yazacağıq (‘skrivañ a raimp’) > yazmayaacağıq
danışacaqs(ın)ız (‘komz a reot’) > danışmayacaqs(ın)ız
görəcəklər (‘gwelout a raint’) > görməyəcəklər

Un tañva eus ar yezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Frazennoù talvoudus[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Demat Sabahınız xeyir

Mont a ra? Necǝsiniz?

Noz vat Gecǝniz xeyrǝ qalsın

Mar plij Zǝhmǝt olmasa / Lütfǝn

Kenavo Sağ ol

Ya Bǝli

Nann Yox / Xeyr

Mat eo Oldu

Trugarez Tǝşǝkkür edirǝm / Sağ ol

Petra eo hoc'h anv?Sizin adınız nǝdir?

… eo ma anv Adım…

Goulennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Piv? Kim?

Petra? Nǝ?

Pelec'h? Hara?

Penaos? Necǝ?

Pegoulz? Nǝ vaxt?

Pegement? Neçǝ? Pe(hini)? Hansı?

Devezhioù ar sizhun[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Dilun Bazar ertəsi

Dimeurzh Çǝrşǝnbǝ axşamı

Dimerc'her Çǝrşǝnbǝ

Diriaou Cümǝ axşamı

Digwener Cümǝ

Disadorn Șǝnbǝ

Disul Bazar

Ar mizioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Miz Genver Yanvar

Miz C'wevrer Fevral

Miz Meurzh Mart

Miz Ebrel Aprel

Miz Mae May

Miz Mezheven İyun

Miz Gouere İyul

Mizt Eost Avqust

Miz Gwengolo Sentyabr

Miz Here Oktyabr

Miz Du Noyabr

Miz Kerzu Dekabr

An niveroù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Unan Bir

Daou İki

Tri Üç

Pevar Dörd

Pemp Beş

C'hwec'h Altı

Seizh Yeddi

Eizh Sǝkkiz

Nav Doqquz

Dek On

Unnek On bir

Daouzek On iki

Trizek On üç

Pevarzek On dörd

Pempzek On beş

C'hwezhek On altı

Seitek On yeddi

Tric'hwec'h On sǝkkiz

Naontek On doqquz

Ugent İyirmi

Unan-warn'n-ugent İyirmi bir

Tregont Otuz

Daou-ha-tregont Otuz iki

Daou-ugent Qırx

Tri-ha-daou-ugent Qırx üç

Hanterkant Əlli

Tri-ugent Altmış

Dek-ha-tri-ugent Yetmiş

Pevar-ugent Sǝksǝn / Hǝştad

Dek-ha-pevar-ugent Doxsan

Kant Yüz

Mil Min

Kentañ Birinci

Eil İkinci

Trede Üçüncu

Pevare Dördüncü

Pempvet Beşinci

C'hwec'hvet Altıncı

Seizhvet Yeddinci

Eizhvet Sǝkkizinci

Naovet Doqquzuncu

Dekvet Onuncu

Disklêriadur gwirioù mab-den[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Mellad 1:

  • Latin
Bütün insanlar ləyaqət və hüquqlarına görə azad bərabər doğulurlar. Onarın şüuralrı və vicdanları var və bir-birlərinə mübasibətdə qardaşlıq runhunda davranmalıdırlar.


  • Kirillek
Бүтүн инсанлар ләјагәт вә һүгугларына ҝөрә азад бәрабәр доғулурлар. Онларын шүурлары вә виҹданлары вар вә бир-бирләринә мүнасибәтдә гардашлыг руһунда давранмалыдырлар.
  • Arabek

بوتون اينسانلار حيثييت و حاقلار باخيميندان دنك (برابر) و اركين (آزاد) دوغولارلار. اوس (عقل) و اويات (ويجدان) ييهﺳﻴﺪيرلر و بير بيرلرينه قارشى قارداشليق روحو ايله داوراماليدرلار.

Keñveriadenn gant ar yezhoù turkek all[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ar sifroù 0-10[kemmañ ar vammenn]

Tost a-walc'h eo stumm ar gerioù a orin turkek rik implijet gant an eil yezh turkek hag eben alies, da skouer:

Yezh 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Hendurkeg bir iki üç tört biş altı yidi sekiz tokuz on
Altaieg ноль
nol'
бир
bir
эки
eki
ÿч
üç
тöрт
tört
бeш
beş
алты
altı
jeти
ceti
сегис
segis
тогуc
togus

on
Azeri sıfır bir iki üç dörd beş altı yeddi səkkiz doqquz on
Bachkireg ноль
nol
бер
ber
ике
ike
өс
ös
дүрт
dürt
биш
biş
алты
altı
ете
yete
һигеҙ
higeź
туғыҙ
tuğıź
ун
un
Barabaeg bir iki üts tört pəş alttı yədi səkiz toğiz on
C'hakaseg пip
pir
ікi
iki
үc
üs
төpт
tört
пиc
pis
алты
altı
читi
çiti
cигic
sigis
тoғыc
toğıs

on
C'halajeg bii äkki üüç töört beeş alta yeetti säkkiz toqquz oon
Dolganeg биир
biir
икки
ikki
үс
üs
түөрт
tüört
биэс
bies
алта
alta
hэттэ
hette
агыс
agıs
тогус
togus
уон
uon
Gagaouzeg sıfır bir iki
üç
dört
beş
altı
yedi
sekiz
dokuz
on
Kachkaeg bir iki üç dört beş altı yedi sekiz dokuz on
Karachayeg-balkareg ноль
nol
бер
ber
эки
eki
юч
üç
тёрт
tört
беш
beş
алты
altı
джети
djeti
сегиз
segiz
тогьуз
toğuz
он
on
Karakalpakeg нол
nol
бир
bir
эки
eki
үш
u'sh
төрт
to'rt
бес
bes
алти
alti
жети
jeti
сегиз
segiz
тоғиз
tog'iz
он
on
Kazakeg нөл
nöl
бір
bir
екі
eki
үш
üş
төрт
tört
бес
bes
алты
altı
жеті
jeti
сегіз
segiz
тоғыз
toğız
он
on
Kirgizeg нөль
nöl'
бир
bir
эки
eki
үч
üç
төрт
tört
беш
beş
алты
altı
жети
jeti
сегиз
segiz
тогуз
toguz
он
on
Kirgizeg Fuyü bir igi üş durt biş altı çiti sigis doğus on
Koumikeg ноль
nol
бир
bir
эки
iki
уьч
üç
доьрт
dört
беш
beş
алты
altı
етти
yetti
сегиз
segiz
тогъуз
toğuz
он
on
Krimtchakeg bir eki üç dort beş altı yedi sekiz tokuz on
Ouigoureg نۆل
нөль
nöl
بىر
бир
bir
ىككى
икки
ikki
ئۈچ
үч
üq
üç
üch
تۆت
төт
töt
بەش
bex
beş
bésh
ئالتە
алте
alte
alté
يەتتە
йетте
yette
yétté
سەككىز
секиз
sekkiz
توققۇز
тоққуз
toķķuz
toqquz
ون
он
on
Ouzbekeg нол, сифр
nol, sifr
бир
bir
икки
ikki
уч
uch
тўрт
to'rt
беш
besh
олти
olti
етти
yetti
саккиз
sakkiz
тўққиз
to'qqiz
ўн
o'n
Tatareg ноль
nol
бер
bir
ике
ike
өч
öç
дүрт
dürt
биш
biş
алты
altı
җиде
cide
сигез
sigez
тугыз
tuğız
он
on
Tatareg Krimea bir eki üç dört beş altı yedi sekiz doquz on
Tchagataieg bir iki üç tört beş altı yeti sekiz toquz on
Tchouvacheg ноль
nol'
пӗр
pĕr
ик
ik
виҫ
viś
тӑват
tăvat
пилӗк
pilĕk
улт
ult
ҫич
śiç
сакӑр
sakăr
тӑхӑр
tăxăr
вун
vun
Tofaeg бipәә
birәә
иъhи
ìhi
үш
üş
дөрт
dört
бeш
beş
aълты
àltı
чедi
çedi
ceъhec
sèhes
тоъhoc
tòhos
он
on
Turkeg sıfır bir iki üç dört beş altı yedi sekiz dokuz on
Turkeg otomanek bir eki üç tört bəş altı jəti səqiz toquz on
Turkmeneg нол
nol
бир
bir
ики
iki
үч
üç
дөрт
dört
бәш
bäş
алты
alty
еди
ýedi
секиз
sekiz
докуз
dokuz
он
on
Tuvaeg ноль / тик
nol' / tik
бир
bir
ийи
iyi
үш
üş
дөрт
dört
бeш
beş
алды
aldı
чеди
çedi
сес
ses
тос
tos
он
on
Yakouteg ноль
nol
биир
biir
икки
ikki
үс
üs
түөрт
tüört
биэс
bies
алта
alta
сэттэ
sette
аҕыс
ağıs
тоҕус
toğus
уон
uon

Gwelet ivez:[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  1. Termbret, 2005. Yezhoù – Langues – Languages. Ofis ar brezhoneg.
  2. 2,0 ha2,1 Termofis, bank roadennoù Termbret, e load Ofis publik ar brezhoneg. [Sellet ennañ d’an 19.04.2017.]


Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • (fr) Abdoulla, K. & M. Malherbe (2008) Parlons azerbaïdjanais, Paris: L'Harmattan
  • (tk) Ardakç, N. (2005) Modern Türk Dilleri Seyahat ve Konuşma Kılavuzu, Istanbul: Geçit
  • (en) Awde, N. & Ismailov, F. (1999) Azerbaijani-English / English-Azerbaijani Dictionary & Phrasbook, New York: Hippocrene(kenskritur)

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]